೧೪. ಲಲಿತಾ ಸಹಸ್ರನಾಮ ೨೬ರಿಂದ ೩೧ರವರೆಗಿನ ವಿವರಣೆ

ಶುದ್ಧ ವಿದ್ಯಾ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತಷ್ಟು ವಿಚಾರಗಳು:

ಲಲಿತಾ ಸಹಸ್ರನಾಮ ೨೬ರಿಂದ ೩೧

Karpūravīṭikāmodha-samākarṣi-digantarā कर्पूरवीटिकामोध-समाकर्षि-दिगन्तरा (26)

೨೬.ಕರ್ಪೂರವೀಟಿಕಾಮೋಧ-ಸಮಾಕರ್ಷಿ-ದಿಗಂತರಾ

          ’ಕರ್ಪೂರವೀಟಿಕಾ’ ಎನ್ನುವುದು ಹಲವಾರು ಸುವಾಸನಾಯುಕ್ತ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಒಂದು ಪದಾರ್ಥ, ಇದನ್ನು ವೀಳೆ ಎಲೆಯ ತಾಂಬೂಲದಲ್ಲಿ ಸೇವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸುವ ವಸ್ತುಗಳೆಂದರೆ, ಕೇಸರಿ, ಏಲಕ್ಕಿ, ಲವಂಗ, ಕರ್ಪೂರ, ಕಸ್ತೂರಿ, ಜಾಪತ್ರೆ ಮತ್ತು ಜಾಕಾಯಿ. ಈ ಮೂಲ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಪುಡಿಮಾಡಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಪುಡಿಮಾಡಿದ ಕಲ್ಲುಸಕ್ಕರೆಯೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕರ್ಪೂರವೀಟಿಕದ ಪುಡಿಯನ್ನು ವೀಳೆದೆಲೆಯೊಂದಿಗೆ ಅಗಿದಾಗ ಅದು ಸುಗಂಧದಿಂದ ಕೂಡಿದ ಪರಿಮಳವನ್ನು ಬೀರುವುದಲ್ಲದೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಸವಿರುಚಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ದೇವಿಯು ಕರ್ಪೂರವೀಟಿಕಾವನ್ನು ಅಗಿದಾಗ ಅದು ಇಡೀ ಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೆ ಸುಗಂಧವನ್ನು ಬೀರುತ್ತದೆ. (ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳನ್ನು ೫೯೯ನೇ ನಾಮದ ಚರ್ಚೆಯಲ್ಲಿ ನೋಡೋಣ). ’ಲಲಿತಾ ತ್ರಿಶತಿ’ಯ (’ಪಂಚದಶೀ’ ಮಂತ್ರದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ರಚಿಸಿದ ೩೦೦ ನಾಮಾವಳಿಗಳು) ೧೪ನೇ ನಾಮವು ಕೂಡಾ ಇದೇ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೊಮ್ಮಿಸುತ್ತದೆ. ಬಹುಶಃ ದೇವಿಯು ಅಮಾಯಕರನ್ನು ಈ ಸುಗಂಧ ದ್ರವ್ಯದ ಪರಿಮಳದಿಂದ ತನ್ನೆಡೆಗೆ ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತಾಳೆ ಎನ್ನುವುದು ಇದರ ಅರ್ಥವಾಗಿರಬಹುದು. ಜ್ಞಾನಿಗಳು ಭಕ್ತಿಯ ಮೂಲಕ ಅವಳನ್ನು ಸಮೀಪಿಸಬಹುದು ಆದರೆ ಅಮಾಯಕರು ಅಥವಾ ಅಜ್ಞಾನಿಗಳಿಗೆ ಅವಳ ಕೃಪೆಯನ್ನು ಹೊಂದಲು ಉತ್ತೇಜನ ನೀಡುವ ವಸ್ತುವಿನ ಅವಶ್ಯಕಯಿದೆ. ಈ ರೀತಿ ಉತ್ತೇಜನವನ್ನೀಯುವ ವಸ್ತುವು ಆ ಸುಗಂಧಭರಿತ ಪರಿಮಳವಾಗಿದೆ.

Nija-sallāpa-mādurya-vinirbhartsita-kacchpī निज-सल्लाप-मादुर्य-विनिर्भर्त्सित-कच्छ्पी (27)

೨೭.ನಿಜ-ಸಲ್ಲಾಪ-ಮಾಧುರ್ಯ-ವಿನಿರ್ಭರ್ತ್ಸಿತ-ಕಚ್ಛಪೀ

          ಸರಸ್ವತಿಯ ವೀಣೆಗೆ ’ಕಚ್ಛಪೀ’ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಕಲೆಗಳ ಅಧಿದೇವತೆಯಾದ ಸರಸ್ವತೀ ದೇವಿಯ ಕೈಯ್ಯಲ್ಲಿ ಅದರಿಂದ  ಅಮೋಘವಾದ ಸುಶ್ರಾವ್ಯವು ಹೊಮ್ಮುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಲಲಿತಾದೇವಿಯ ಸ್ವರವು ಕಚ್ಛಪೀ ವೀಣೆಯ ಧ್ವನಿಗಿಂತ ಮಧುರವಾಗಿದೆ.

         ಸೌಂದರ್ಯ ಲಹರಿಯ ೬೬ನೇ ಶ್ಲೋಕವು, "ವಾಣಿಯು(ಸರಸ್ವತಿಯು) ಶಿವನ ವಿವಿಧ ಮಹಿಮಾನ್ವಿತವಾದ ಲೀಲೆಗಳನ್ನು ತನ್ನ ವೀಣೆಯಿಂದ ನುಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರೆ; ಅದಕ್ಕೆ ನೀನು ತಲೆಯಾಡಿಸುತ್ತಾ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯ ನುಡಿಗಳನ್ನು ಉಲಿದಾಕ್ಷಣ ಸರಸ್ವತಿಯು ತನ್ನ ವೀಣೆಯನ್ನು ಅದರ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯೊಳಗಿಟ್ಟು ಮುಚ್ಚಿಡುತ್ತಾಳೆ. ವೀಣೆಯ ತಂತಿಯ ಮಧುರ ಝೇಂಕಾರವನ್ನು ನಿನ್ನ ಮೃದು ಮತ್ತು ಇಂಪಾದ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯ ನುಡಿಗಳು ಅಣಕಿಸುತ್ತವೆ" ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ.

         ಹಿಂದಿನ  ನಾಮಕ್ಕೆ ಕೊಟ್ಟ ವಿವರಣೆಯನ್ನೇ ಇಲ್ಲಿಯೂ ಕೊಡಬಹುದು; ತನ್ನ ಇಂಪಾದ ಧ್ವನಿಯಿಂದ ದೇವಿಯು ಅಜ್ಞಾನಿಗಳನ್ನು ತನ್ನೆಡೆಗೆ ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತಾಳೆ. 

Mandasmita-prabhāpūra-majjatkāmeśa-mānasā मन्दस्मित-प्रभापूर-मज्जत्कामेश-मानसा (28)

೨೮. ಮಂದಸ್ಮಿತ-ಪ್ರಭಾಪೂರ-ಮಜ್ಜತ್ಕಾಮೇಶ-ಮಾನಸಾ

         ಸ್ಮಿತ ಅಂದರೆ ಕಿರುನಗೆ ಮತ್ತು ಮಂದಸ್ಮಿತವೆಂದರೆ ವಿಶೇಷ ಆಕರ್ಷಣೀಯವಾದ ನಗೆ. ಕಾಮೇಶನೆಂದರೆ ಶಿವ. ಲಲಿತಾಂಬಿಕೆಯು ಶಿವನ ಎಡತೊಡೆಯ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತಾಗ ಅವರನ್ನು ಕಾಮೇಶ್ವರ ಮತ್ತು ಕಾಮೇಶ್ವರಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ರೂಪವು ಅರ್ಧನಾರೀಶ್ವರ ರೂಪಕ್ಕೆ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಶಿವನು ಶ್ರೀಲಲಿತೆಯ ವಿಶೇಷವಾದ ಮಂದಹಾಸದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿರುತ್ತಾನೆ ಎನ್ನುವುದು ಈ ನಾಮಾವಳಿಯ ಶಬ್ದಶಃ ಅರ್ಥ.

         ಕಾಮ ಎಂದರೆ ಬಿಂದು ಅಥವಾ ಚುಕ್ಕೆ. ಬಿಂದುವು ಕಾಮಕಲಾ ಬೀಜವಾದ  ’ಈಂ’(ईं)ನ ಅಂಶವೂ ಆಗಿದೆ. ಈ ಬೀಜಾಕ್ಷರದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಿಂದುಗಳಿವೆ ಒಂದು ಸೂರ್ಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿದರೆ ಮತ್ತೊಂದು ಚಂದ್ರನನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಬಿಂದುವು ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ಕೂಡಾ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ’ಕಾಮ’ ಮತ್ತು ’ಕಲಾ’ ಎರಡೂ ಶಬ್ದಗಳು ಆಸೆ/ಬಯಕೆ ಎನ್ನುವ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಮನಸ್ಸೇ ಎಲ್ಲಾ ಆಸೆಗಳ ಮೂಲ. ಯಾವಾಗ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಪರಶಿವನೇ ಶ್ರೀ ಲಲಿತೆಯ ಸಮ್ಮೋಹಕ ನಗೆಯಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿಹೋಗಿದ್ದಾನೆಂದರೆ (ಲೀನವಾಗಿದ್ದಾನೆಂದರೆ) ಮತ್ತೇನು ಹೇಳಬೇಕು, ಅದು ಅವಳ ಹೆಚ್ಚುಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಕುರಿತು ಹೇಳುತ್ತದೆ.

        ದೇವಿಯು ಅಮಾಯಕ ಜನರನ್ನು ತನ್ನ ಮಂದಹಾಸದಿಂದ ಆಕರ್ಷಿಸಿ ಅವರಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ತುಂಬಿ  ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಕರುಣಿಸುತ್ತಾಳೆ.

Anākalita-sādṛśya-cibuka-śrī-virājitā अनाकलित-सादृश्य-चिबुक-श्री-विराजिता (29)

೨೯. ಅನಾಕಲಿತ-ಸಾದೃಶ್ಯ-ಚಿಬುಕ-ಶ್ರೀ-ವಿರಾಜಿತಾ

        ದೇವಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಸುಂದರವಾದ ಗದ್ದವಿದೆ. ಸೌಂದರ್ಯಲಹರಿಯ ೬೭ನೇ ಶ್ಲೋಕವು, "ನಿನ್ನ ಅಸದೃಶ ಗದ್ದವು ಶಿವನ ಮುಂಗೈಯ್ಯಿಂದ ಪದೇ ಪದೇ ಎತ್ತಿ ಹಿಡಿಯಲ್ಪಟ್ಟು, ನಿನ್ನ ಕೆಳದುಟಿಯ ಅದರಾಮೃತವನ್ನು ಸವಿಯ ಬಯಸುವ ಅವನ ಆತುರತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ." ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ.

Kāmeśa-baddha-māṅgalya-sūtra-śobhita-kandharāकामेश-बद्ध-माङ्गल्य-सूत्र-शोभित-कन्धरा (30)

೩೦. ಕಾಮೇಶ-ಬದ್ಧ-ಮಾಂಗಲ್ಯ-ಸೂತ್ರ-ಶೋಭಿತ-ಕಂಧರಾ

       ದೇವಿಯ ಕುತ್ತಿಗೆಯು ಕಾಮೇಶ್ವರನು ಕಟ್ಟಿದ ಮಾಂಗಲ್ಯ ಸೂತ್ರದಿಂದ ಅಲಂಕೃತವಾಗಿದೆ. ಸೌಂದರ್ಯ ಲಹರಿಯ ೬೯ನೇ ಶ್ಲೋಕವು ಹೀಗೆ ವರ್ಣಿಸುತ್ತದೆ, "ನಿನ್ನ ಕುತ್ತಿಗೆಯ ಮೇಲಿರುವ ಮೂರು ಗೆರೆಗಳು ಎಲ್ಲೆ(ಗಡಿ/ಅಂಚು)ಗಳಂತೆ ಹೊಳೆಯುತ್ತಾ ನಿನ್ನ ಮದುವೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿದ ಮಂಗಳ ಸೂತ್ರದ ಎಳೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ; ಅದರೊಂದಿಗೆ ಸಂಗೀತದ ಪೂರ್ಣಸ್ವರಶ್ರೇಣಿಯ ಭಂಡಾರ ಅಥವಾ ವಿವಿಧ ಇಂಪಾದ ರಾಗಗಳ ಖಜಾನೆಯ ಎಲ್ಲೆಯನ್ನು ಇಲ್ಲವಾಗಿಸುತ್ತದೆ”.

       ಮಂಗಳಸೂತ್ರವನ್ನು ಕಟ್ಟುವ ಪದ್ಧತಿಯು ವೇದಗಳಲ್ಲಿ ಚರ್ಚಿತವಾಗದ ಕಾರಣ ಈ ಪದ್ಧತಿಯು ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗಿರಬಹುದು. ಸಾಮುದ್ರಿಕ ಶಾಸ್ತ್ರ(ದೇಹ ರಚನೆಯನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಶಾಸ್ತ್ರ)ದ  ಪ್ರಕಾರ ಮೂರು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಗೆರೆಗಳನ್ನು ಹಣೆ, ಕಣ್ಣುಗಳು ಅಥವಾ ಸೊಂಟದ ಮೇಲೆ ಹೊಂದಿರುವುದು ಸಮೃದ್ಧಿಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ.

Kanakāṅgada-keyūra-kamanīya-bhujanvitā कनकाङ्गद-केयूर-कमनीय-भुजन्विता (31)

೩೧. ಕನಕಾಂಗದ-ಕೇಯೂರ-ಕಮನೀಯ-ಭುಜಾನ್ವಿತ

        ಕನಕ-ಬಂಗಾರದ; ಅಂಗದ – ಬಳೆ ಅಥವಾ ಕಡಗ; ಕೇಯೂರ-ತೋಳುಗಳಲ್ಲಿ ಧರಿಸುವ ಒಂದು ವಿಧವಾದ ಆಭರಣ. ದೇವಿಯು ಬಂಗಾರದ ಬಳೆ ಮತ್ತು ಕೇಯೂರಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದಾಳೆ. ಬಹುಶಃ ಅದು ಈ ಕೆಳಗಿನದನ್ನು ಸೂಚಿಸಬಹುದು. ಇವೆರಡೂ ಆಭರಣಗಳು ಬಂಗಾರದಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟು ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಧರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ; ಅವು ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ವಿವಿಧ ಆಕಾರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ ಕೂಡಾ ಅವುಗಳ ಅಂತಃಸತ್ವವು ಒಂದೇ ವಸ್ತುವಿನಿಂದ (ಬಂಗಾರದಿಂದ) ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಜೀವಿಗಳ ಆಕಾರವು ವಿವಿಧ ರೀತಿಯದಾಗಿದ್ದರೂ ಕೂಡಾ ಅವೆಲ್ಲವುಗಳಲ್ಲಿ ಅಂತರ್ಗತವಾಗಿರುವ ಪರಬ್ರಹ್ಮವು ಒಂದೇ ಆಗಿದೆ.