ಅನುವಾದ ಅಥವಾ ರಿಮೇಕ್ ಅಂದ್ರೆ ಅದೊಂದು ಕ್ರಿಯೇಟಿವಿಟಿ ತಾನೇ?

'ಅನುವಾದ ಮಾಡುವುದು, ರಿಮೇಕ್ ಸಿನಿಮಾ ಮಾಡುವುದು ಕ್ರಿಯೇಟಿವಿಟಿ ತಾನೇ?...' ಮೊನ್ನೆ ಪುಸ್ತಕವೊಂದರ ಪುಟಗಳನ್ನು ಹಾಗೇ ಸುಮ್ಮನೇ ತಿರುಗಿಸಿ ನೋಡ್ತಾ ಇದ್ದಾಗ, ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹೊಳೆದ ಪ್ರಶ್ನೆಯಿದು. ಅದೊಂದು ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಭಾಷೆಯಿಂದ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಭಾಷಾಂತರಗೊಂಡ ಪುಸ್ತಕ. ಪುಸ್ತಕ ಹೇಗಿತ್ತು ಅಂದ್ರೆ, ಅದರಲ್ಲಿನ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕಿಂತ ಅದನ್ನು ಓದುವುದೇ ಹೆಚ್ಚು ಚಾಲೆಂಜಿಂಗ್ ಆಗಿತ್ತು. ಅಷ್ಟು ಸಂಕೀರ್ಣ ವಾಕ್ಯರಚನೆ, ಕೆಲವೆಡೆ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿದ ರೀತಿ....ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಅನುವಾದ ಮಾಡಿರುವ ಪುಸ್ತಕ ಎಂದು ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದಿಲ್ಲರೂ ಅದನ್ನು ಗೊತ್ತು ಮಾಡಿಸುವ ಪುಸ್ತಕ ಅದು. ಅಬ್ಬಾ! ಪುಸ್ತಕ ಓದಿ ನಾನು ಅದರಲ್ಲಿನ ವಸ್ತು ವಿಷಯಕ್ಕಿಂತ ಅದರಲ್ಲಿನ ಭಾಷಾಂತರದ ಗೊಂದಲಗಳ ಬಗ್ಗೇನೇ ಹೆಚ್ಚು ತಲೆಕೆಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಹಾಗಾಯ್ತು. ಹಾಗೇ, ಅನುವಾದ ಮಾಡಲು ಕುಳಿತ ಲೇಖಕ ಸಹಾ ಅನುವಾದಿಸಲು ಕುಳಿತಾಗ ಸಖತ್ತಾಗಿ ಒದ್ದಾಡಿರಬೇಕು ಅಂತ ಅನ್ನಿಸಿತು.

ಆದರೆ, ಕೆಲವು ಪುಸ್ತಕಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಅವೂ ಅನುವಾದಿತ ಪುಸ್ತಕಗಳೇ. ಅವನ್ನು ಓದುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಅವು ಭಾಷಾಂತರಗೊಂಡ ಪುಸ್ತಕ ಅಂತ ಅನ್ನಿಸುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಅಷ್ಟು, ಸುಲಲಿತ ಬರವಣಿಗೆಯಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತವೆ. ನಾವು ಅವನ್ನು ಓದಿದೆವು ಅನ್ನುವುದಕ್ಕಿಂತ ಅವೇ ಓದಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತವೆ ಅನ್ನಲಡ್ಡಿಯಿಲ್ಲ. ವಿಷಯ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುವಿಕೆ, ಶೈಲಿ ಮುಂತಾದ ವಿಷಯಗಳು ಓದುಗರಿಗೆ ಆಪ್ಯಾಯಮಾನವಾಗುವುದಲ್ಲದೇ, ಇದು ಕನ್ನಡದ್ದೇ ಪುಸ್ತಕ ಅನ್ನುವಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಇಲ್ಲಿನ ಸೊಗಡನ್ನು ಅಲ್ಲಿನ ಭಾಷಾಂತರಕಾರರು ತುಂಬಿರುತ್ತಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ, ರವಿಬೆಳಗೆರೆ ಮುಂತಾದ ಬರಹಗಾರರು ಇಲ್ಲಿ ಸ್ತುತ್ಯಾರ್ಹರಾಗುವುದು ಇಲ್ಲೇ, ಇದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ.

ಹೀಗೆ, ಸಂಕೀರ್ಣ ಭಾಷಾಂತರಗೊಂಡ ಅಥವಾ ಸರಳ ಭಾಷಾಂತರಗೊಂಡ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಾಳದಲ್ಲಿ ವಿಂಗಡಿಸಿದಾಗ, ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹೊಳೆದದ್ದು ಭಾಷಾಂತರ ಅಂದ್ರೆ ರಿಮೇಕ್ ಸಿನಿಮಾ ಮಾಡಿದ್ಹಾಗಾ? ಹೌದು. ಸಿನಿಮಾ ಹಾಗೂ ಓದು ಇವೆರಡನ್ನೂ ಸಮಾನವಾಗಿ ಪ್ರೀತಿಸುವವರಿಗೆ ಇಂಥದ್ದೊಂದು ಪ್ರಶ್ನೆ ಉದ್ಭವಿಸುವುದು ಸಹಜ ಎಂಬುದು ನನ್ನ ಭಾವನೆ. ಕಾರಣ ಇಷ್ಟೇ. ಯಾವುದೇ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಯನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ಭಾಷೆಗೆ ತರ್ಜುಮೆ ಮಾಡುವಾಗ, ಇದರ ತಿರುಳನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸಿ, ಅದನ್ನು ಅನುವಾದ ಮಾಡಬೇಕಿರುವ ಭಾಷೆಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಒಗ್ಗಿಸಬೇಕು, ಬಗ್ಗಿಸಬೇಕು, ಈ ಭಾಷೆಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಸಂಸ್ಕಾರಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಅದನ್ನು ಶ್ರುತಿಗೊಳಿಸಬೇಕು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಭಾಷೆಗೂ ಅದರದ್ದೇ ಆದ ಸೊಗಡಿರುತ್ತದೆ. ಅದನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಂದವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ವಿಷಯ ಪ್ರಸ್ತುತಿ ಸರಳ ಹಾಗೂ ಸುಂದರವಾಗಿರಬೇಕು. ಆದರೆ, ಮೂಲ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಎಲ್ಲೂ ಅಪಚಾರವಾಗಬಾರದು ಅಥವಾ ಧಕ್ಕೆಯಾಗಬಾರದು.

ಸಿನಿಮಾ ವಿಷಯದಲ್ಲೂ ಹಾಗೇ. ಮೂಲ ಚಿತ್ರದ ಅವತರಣಿಕೆಯನ್ನು ನಾವು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಮಾಡುವಾಗ ನಮ್ಮ ಕನ್ನಡದ ನೇಟಿವಿಟಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ, ವಾಸ್ತವತೆಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಚಿತ್ರಕಥೆಯಲ್ಲೇ ಅಲ್ಪಸ್ವಲ್ಪ ಬದಲಾವಣೆ ಮಾಡಿದರೆ ಚೆಂದ ಅಲ್ವಾ? ಆದರೆ, ಇದಕ್ಕೆ ಅಪವಾದ ಎನ್ನುವಂತೆ ರಿಮೇಕ್ ಚಿತ್ರಗಳು ಹಲವಾರು ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಬಂದುಹೋಗಿವೆ. ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ, ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತ್ಸೆ ಅಂತ ಒಂದು ಸಿನಿಮಾ ಬಂದಿತ್ತು. ಅದು ಹಿಂದಿಯ ಢರ್ ಚಿತ್ರದ ರಿಮೇಕು. ಢರ್್ನಲ್ಲಿ ನಾಯಕಿಯ ಹಿಂದೆ ಬಿದ್ದ ಒಬ್ಬ ಮನೋವಿಕಲ ಆಕೆಯ ಮನೆಯ ಲ್ಯಾಂಡ್್ಲೈನ್ ಫೋನ್ ನಂಬರನ್ನು ಪತ್ತೆ ಮಾಡಿ ಆಕೆಯನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸು ಅಂತೆಲ್ಲಾ ಕಾಡುತ್ತಿರುತ್ತಾನೆ. ಆತನ ಕಾಟದಿಂದ ಬೇಸತ್ತ ನಾಯಕಿ ಮನೆ ಸದಸ್ಯರು ಪೊಲೀಸರ ಹಾಗೂ ದೂರಸಂಪರ್ಕ ಇಲಾಖೆಯ ಸಹಾಯವನ್ನು ಕೋರುತ್ತಾರೆ. ದೂರಸಂಪರ್ಕ ಇಲಾಖೆಯವರು, ಅವರ ಮನೆಯ ಫೋನ್್ಗೆ ಒಂದು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಪರಿಕರವನ್ನು ಜೋಡಿಸಿ, ನಾಯಕಿಯನ್ನು ಪೀಡಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಖಳನಾಯಕ ಫೋನಾಯಿಸಿದ ಕೂಡಲೇ, ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಲೊಕೇಟ್ ಮಾಡುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಹಾಗೂ ಆತ ಎಲ್ಲಿಂದ ಕರೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾನೆ ಅಂತ ಪತ್ತೆ ಮಾಡಲು ಅತ್ತ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಕನಿಷ್ಟ ಅರ್ಧಗಂಟೆಯಾದರೂ ಆತನೊಂದಿಗೆ ಮಾತನಾಡಲೇಬೇಕು ಎಂದು ನಾಯಕಿಗೆ ಸೂಚನೆ ನೀಡುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ.

ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಚಿತ್ರ ಬಂದದ್ದು, 1993ರಲ್ಲಿ. ಅಲ್ಲಿ ಬಂದು ಹಿಟ್ ಆಗಿ, ಸರಿಸುಮಾರು 10 ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ, ನಮ್ಮ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅದು ರಿಮೇಕ್ ಆಯಿತು. ಅಷ್ಟುಹೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ, ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸುವ ಸ್ಥಿರ ದೂರವಾಣಿ (ಲ್ಯಾಂಡ್್ಲೈನ್)ಗಳಿಗೆ 'ಕಾಲರ್ ಲೈನ್ ಐಡೆಂಟಿಫಿಕೇಶನ್ ಪ್ರೆಸೆಂಟೇಶನ್್'(ಕ್ಲಿಪ್) ಸೌಲಭ್ಯ ಬಂದಿತ್ತು. ಅದೂ ಅಲ್ಲದೇ, ಸ್ಥಿರ ದೂರವಾಣಿಯ ಜೊತೆಗೆ ಜನರಿಗೆ ಹೊಸ ಸಾಧನವಾಗಿ ಪೇಜರ್ ಆಗಮಿಸಿತ್ತು.  ಇಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ. ಹೀಗೆ ಬೇನಾಮಿ ಕರೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಪೀಡಿಸುವವರನ್ನು ಕೂಡಲೇ ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚುವ ಹಲವು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳು ಬಂದಿದ್ದವು. ಆದರೆ, ಕನ್ನಡದ ಅವತರಣಿಕೆ 'ಪ್ರೀತ್ಸೆ' ಚಿತ್ರಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಬದಲಾದ ಸಂಗತಿಗಳ್ಯಾವುವನ್ನೂ ಬಳಸಿಕೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲ. ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಬಂದಿದ್ದ 'ಢರ್್'ನ ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನೇ ನೇರವಾಗಿ ನಕಲು ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತೇ ಹೊರತು ಯಾವ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನೇನೂ ಮಾಡಿರಲಿಲ್ಲ.

ಆದರೆ, ಒಂದು ವಿಷಯ. ಸಿನಿಮಾವನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅಥವಾ ಇನ್ನಾವುದೇ ಭಾಷೆಗೆ ತರುವಾಗ, ವಸ್ತು ವಿಷಯ ಅತ್ಯಂತ ಕ್ಲಾಸಿಕ್ ಸಬ್ಜೆಕ್ಟ್ ಅದಾಗಿದ್ದು, ಹಿಂದಿನ ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಕಾಲಘಟ್ಟದ ಪರಿಮಿತಿಯಲ್ಲಿದ್ದರೆ, ಅದನ್ನು ಹಾಗೆಯೇ ಕನ್ನಡೀಕರಣಗೊಳಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಹಾಲಿವುಡ್್ನ ಗಾಂಧಿ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ರಿಮೇಕ್ ಮಾಡುವುದಾದರೆ, ಗಾಂಧಿ ಮೊಬೈಲ್ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಎಸ್್ಎಂಎಸ್ ಕಳಿಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಗಾಂಧಿಯವರನ್ನು ಹಲವಾರು ಮಾಧ್ಯಮದವರು ಮೈಕ್್ಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದು ಮುತ್ತಿರುತ್ತಿದ್ದರು ಅಂತೆಲ್ಲಾ ತೋರಿಸುವುದಕ್ಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲವೇ. ಆದರೆ, ಇಂಥ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿದಂತೆ, ಬೇರೆ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ರಿಮೇಕ್ ಮಾಡುವಾಗ ಸಮಕಾಲೀನತೆಗೆ ಅಥವಾ ನಮ್ಮ ಸೊಗಡಿಗೆ ಒಗ್ಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಹೆಚ್ಚು ಮುದ ನೀಡುತ್ತದೆ ಎನ್ನಿಸದಿರದು.

ಇದಿಷ್ಟೂ, ಸಿನಿಮಾ ಚಿತ್ರಕಥೆಯ ಬಗೆಗಿನ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ಇನ್ನು ಪುಸ್ತಕ ಸಾಹಿತ್ಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಮೂಲ ಗ್ರಂಥದ ಹೂರಣ ಹಾಗೇ ಇರಲಿ. ಆದರೆ, ವಿಷಯ ಸರಳೀಕರಣ, ವಾಕ್ಯರಚನೆ, ಮೂಲಭಾಷೆಯ ಪದಗಳಿಗೆ ಸಮಾನಾಂತರವಾಗುವ ಸರಳ ಶಬ್ದಗಳ ಬಳಕೆ, ವಿಷಯವನ್ನು ಅರ್ಥವಾಗಿಸಲು ನಮ್ಮ ಭಾಷೆಯ ಗಾದೆಮಾತುಗಳು, ನಾಣ್ಣುಡಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದರೆ ತಪ್ಪೇನು? ಎಷ್ಟೇ, ಆಗಲಿ. ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಭಾಷಾಂತರ ಮಾಡುವುದೂ ಒಂದು ಕಲೆ ಅಲ್ಲವೇ? ಅದಕ್ಕೆ ಕನ್ನಡದ್ದೇ ಕಂಪು ತುಂಬಿವುದೂ ಒಂದು ಕ್ರಿಯೇಟಿವಿಟಿ ತಾನೇ? ಇದನ್ನು  ಅನುವಾದಕಾರರು, ಸಿನಿಮಾದವರು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಿ.