ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರ

೧೯೩೦ ರಿಂದ ೧೯೭೫ರವರೆಗಿನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಉಂಟಾದ ಬದಲಾವಣೆಗಳೇ ‘ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರ’ ಕಾದಂಬರಿಯ ಕಥಾನಕ. ಡಾ. ಜನಾರ್ದನ ಭಟ್ ಅವರ ಈ ಕಾದಂಬರಿಗೆ ೨೦೧೨ನೇ ಸಾಲಿನ ವರ್ಧಮಾನ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ದೊರೆತಿದೆ. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ನಂತರದ ಕಾಲದ ತುಳುನಾಡಿನ ಜನರ ಜೀವನ ಶೈಲಿ, ಅವರ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದ ಏರಿಳಿತಗಳೇ ಈ ಕಾದಂಬರಿಯ ಜೀವಾಳ. ವಾಸ್ತವಿಕತೆಯನ್ನು ಮನಮುಟ್ಟುವ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ತೆರೆದಿಡುವ ಮೂಲಕ ಜನಮನ್ನಣೆ ಗಳಿಸಿದೆ.

ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಚಿರಪರಿಚಿತ ಹೆಸರು ಡಾ.ಜನಾರ್ದನ ಭಟ್ ಅವರದ್ದು. ಕಥೆ, ಕಾದಂಬರಿ, ವಿಮರ್ಶೆ, ಸಾಹಿತ್ಯದ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೋಸ್ಕರ ಪರಾಮರ್ಶನ ಗ್ರಂಥಗಳ ರಚನೆ -ಹೀಗೆ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಬರೆಯುತ್ತ ವಿದ್ವತ್ ವಲಯದಲ್ಲೂ ಹೆಸರಾದವರು ಅವರು. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಅವರು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಬೃಹತ್ ಕೃತಿ 'ಕನ್ನಡ ಕಾದಂಬರಿ ಮಾಲೆ' ಅವರ ನೂರನೆಯ ಕೃತಿ. ಅದರ ನಂತರವೂ ಅವರ ಕೃತಿಗಳು ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತಲೇ ಇವೆ.

ಜನಾರ್ದನ ಭಟ್ಟರ ಮೊದಲ ಕಾದಂಬರಿಯಾದ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರ ಒಂದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಸೊಗಸಾಗಿ ನಿರೂಪಿಸುವ ಕೃತಿಯಾಗಿದೆ. ಇಪ್ಪತ್ತನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಿಂದ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ದೊರೆಯುವವರೆಗಿನ ಕಾಲಘಟ್ಟವನ್ನು ಈ ಕಾದಂಬರಿ ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು, ಒಂದು ಗ್ರಾಮದ ಜೀವನದ ಎಲ್ಲ ಮಗ್ಗಲುಗಳನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಕಾದಂಬರಿಯ ಕೇಂದ್ರ ಬಿಂದುವಾದ ಮಹಾಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರ ಕಾರ್ಯವು ಕೇವಲ ಒಂದು ನೆಪವಷ್ಟೇ; ಇದರ ಮೂಲಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನರ ಬದುಕು, ನಂಬಿಕೆ, ಸಂಪ್ರದಾಯ, ಆಚರಣೆ, ಆಹಾರ ಪದ್ಧತಿ, ಕೌಟುಂಬಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳು, ಏಳಿಗೆ-ಬೀಳಿಗೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸುವುದೇ ಲೇಖಕರ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ.

ಕಥೆಯು ನಡುಕಣಿ ಮತ್ತು ಪಡುಸಾಲು ಎಂಬ ಎರಡು ಪಕ್ಕದ ಗ್ರಾಮಗಳ ಸುತ್ತ ಸುತ್ತುತ್ತದೆ. ನಡುಕಣಿಯ ಪಟೇಲ ವೆಂಕಟರಮಣಯ್ಯ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರಕ್ಕೆ ಗ್ರಾಮಸ್ಥರೊಂದಿಗೆ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಚರ್ಚೆಯಿಂದ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಇತಿಹಾಸವು ಬಯಲಾಗುತ್ತದೆ—ಹಿಂದೆ ಸರಳಾಯ ಕುಟುಂಬದವರು ಪೂಜೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಒಂದು ಜಗಳದಿಂದಾಗಿ ಪೂಜೆಯು ನಿಂತು, ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ಕೆರೆಯಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಈಗ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಬಡತನದಿಂದ ಬದುಕುತ್ತಿರುವ ಸುಬ್ರಾಯರು ಸರಳಾಯರ ವಂಶಸ್ಥರೆಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ.

ಸುಬ್ರಾಯರ ಕುಟುಂಬದ ಕಥೆಯು ಕಾದಂಬರಿಯ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಅವರ ಮೊದಲ ಪತ್ನಿ ಗೋದಾವರಿ, ಪಡುಸಾಲಿನ ಶಿವಶಂಕರರಾಯರೊಂದಿಗಿನ ಸಂಬಂಧದಿಂದಾಗಿ ಗಂಡನೊಂದಿಗೆ ಬದುಕಲು ಒಪ್ಪದೆ, ತನ್ನ ಸೋಮಾರಿ ಮಗ ವಾಸುದೇವನೊಂದಿಗೆ ದೂರವಿರುತ್ತಾಳೆ. ಸುಬ್ರಾಯರು ಗೋದಾವರಿಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಸರಸ್ವತಿಯನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗುತ್ತಾರೆ. ಇದೇ ರೀತಿ, ಶೇಷಪ್ಪನೂ ಸುಬ್ಬಮ್ಮನನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಿದ್ದಾನೆ, ಆದರೆ ಅವಳೂ ವಾಸುದೇವನೊಂದಿಗಿನ ಸಂಬಂಧದಿಂದಾಗಿ ಗಂಡನೊಂದಿಗೆ ಬರದೆ ಇರುತ್ತಾಳೆ. ಶೇಷಪ್ಪನ ತಾಯಿ, ಸುಬ್ಬಮ್ಮನ ಮನವೊಲಿಸಲು ಚಿನ್ನದ ಬೆಂಡೋಲೆಯನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಾಳೆ, ಆದರೆ ಅದು ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಕಳೆದುಹೋಗುತ್ತದೆ, 'ಕುಲೆ’ಗಳಿಂದ ಕದ್ದುಕೊಂಡಂತೆ ಆಗುತ್ತದೆ.

ಕಾದಂಬರಿಯು ಗ್ರಾಮೀಣ ಬದುಕಿನ ಸಂಕೀರ್ಣತೆಯನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ವೆಂಕಟರಮಣಯ್ಯನವರ ಮನೆಯ ಚಾವಡಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಸಭೆಗಳು, ರಾಮಕೃಷ್ಣಾರ್ಯರ ಆಸ್ಥಾನದಂತಹ ಚಾವಡಿ, ಶಾನುಭಾಗ ನೆಕ್ರತ್ತಾಯರು ಮತ್ತು ಶಾಲಾಮಾಸ್ತರ ಹರಿಕೃಷ್ಣರ ಚರ್ಚೆಗಳು ಗ್ರಾಮದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಜೀವನದ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿವೆ. ಶೇಷಪ್ಪನಂತಹ ಬಡವರ ಕಷ್ಟ, ಗೋದಾವರಿಯಂತಹ ಸಂಕೀರ್ಣ ಸಂಬಂಧಗಳು, ಮತ್ತು ವಾಸುದೇವನಂತಹ ದುರ್ಗುಣಿಗಳ ಕುತಂತ್ರಗಳು ಕಥೆಗೆ ಗಾಢತೆಯನ್ನು ತರುತ್ತವೆ.

ದೇವಸ್ಥಾನದ ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರಕ್ಕೆ ವೆಂಕಟರಮಣಯ್ಯ, ಗಿರಿಯ ಶೆಟ್ಟರು ಮತ್ತು ರಾಮರಾಯರ ಸಹಾಯದಿಂದ ದೇಣಿಗೆ ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸುಬ್ರಾಯರ ಮಗ ವಾಸುದೇವ (ಸದ್ಗುಣಿ) ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಉನ್ನತಿಗೊಂಡು ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ವ್ಯಾಸಂಗ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ, ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಕೊರತೆಯಿಂದ ಗ್ರಾಮಸ್ಥರು ಕಷ್ಟಪಡುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕಷ್ಟದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಗ್ರಾಮಸ್ಥರು ದರೋಡೆಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ತಮ್ಮ ಸರಳತೆಯಿಂದಾಗಿ ತಲೆಮರೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರ ಒಂದು ಮಹಾಕಾವ್ಯದ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ರಚಿತವಾಗಿದ್ದು, ಹದಿನೆಂಟು ಪರ್ವಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿತವಾಗಿದೆ. ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೇಂದ್ರೀಯ ನಾಯಕನಿಲ್ಲ; ಬದಲಿಗೆ, ಗ್ರಾಮೀಣ ಬದುಕೇ ಕಥಾನಾಯಕವಾಗಿದೆ. ಒಳ್ಳೆಯತನ ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟತನದ ನಡುವಿನ ಸಂಘರ್ಷವು ಕಾದಂಬರಿಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಉಪಕಥೆಗಳಾದ ಮುಕ್ಕಣ್ಣಯ್ಯನವರ ಮಂತ್ರ-ತಂತ್ರ ಕಥೆ, ಸುಬ್ರಾಯರ ದಕ್ಷಿಣೆಯ ಕಥೆ, ದಾಸಣ್ಣ ಭಟ್ಟರ ಕಿರಿಸ್ತಾನ ಮದುವೆಯ ಕಥೆ, ಯಮುನಕ್ಕನ ದೈವೀಶಕ್ತಿಯ ಕಥೆ, ಮತ್ತು ಕುಲೆಗಳ ಕಥೆಯಂತಹ ಘಟನೆಗಳು ಕಾದಂಬರಿಯ ಗ್ರಾಮೀಣ ಚಿತ್ರಣಕ್ಕೆ ಜೀವ ತುಂಬುತ್ತವೆ.

ಲೇಖಕರ ಕಥನ ಶೈಲಿಯು ತುಂಬಾ ಹೃದಯವಂತಿಕೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು, ಪ್ರತಿಯೊಂದು ದೃಶ್ಯ, ಘಟನೆ, ಮತ್ತು ಸನ್ನಿವೇಶವನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗ್ರಾಮದ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಸೌಂದರ್ಯ, ಬೇಸಾಯದ ವಿವರಗಳು, ಶ್ರಮಿಕರ ಜೀವನ, ಎತ್ತಿನ ಗಾಡಿಗಳ ಓಡಾಟ, ಮತ್ತು ಸಹಬಾಳ್ವೆಯ ಚಿತ್ರಣವು ಓದುಗರಿಗೆ ಗ್ರಾಮೀಣ ಜೀವನದ ಒಂದು ಜೀವಂತ ಚಿತ್ರವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ನಾಗರಿಕತೆಯ ಆಗಮನದೊಂದಿಗೆ ಗ್ರಾಮೀಣ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಆಗುವ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನೂ ಕಾದಂಬರಿಯು ಸೆರೆಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ.