ಝೆನ್ ಪ್ರಸಂಗ: ಧ್ಯಾನದ ಅರ್ಥ

ಸಂಜೆಯ ಹೊತ್ತು. ಕೆರೆಯ ದಡದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿದ್ದ ಗುರು-ಶಿಷ್ಯರ ಮಾತುಕತೆ ನಡೆದಿತ್ತು.

ಅಲ್ಲೇ ದೂರದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಹೊತ್ತಿನಿಂದ ಹಕ್ಕಿಯೊಂದು ನೀರನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾ ಕುಳಿತಿತ್ತು. ಅದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ ಶಿಷ್ಯನೊಬ್ಬನ ಉದ್ಗಾರ, “ನೋಡಿ, ಅಲ್ಲೊಂದು ಹಕ್ಕಿ, ನಾವು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದಾಗಿನಿಂದ ಸುಮ್ಮನೆ ಕುಳಿತಿದೆ!” ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಶಿಷ್ಯ ತಕ್ಷಣ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದ, “ಹಾಗಲ್ಲ, ಆ ಹಕ್ಕಿ ಧ್ಯಾನ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ.”

ಈ ಸಂವಾದ ಕೇಳಿಸಿಕೊಂಡ ಗುರು ಎತ್ತಿದ ಪ್ರಶ್ನೆ: “ಧ್ಯಾನ, ಏನು ಅದರರ್ಥ?” ಎಲ್ಲ ಶಿಷ್ಯರ ಒಕ್ಕೊರಲ ಉತ್ತರ, “ನಮಗೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಗೊತ್ತಿದೆ.”

ಅವರಲ್ಲೊಬ್ಬ “ಧ್ಯಾನ ಅಂದರೆ ಕಣ್ಣುಮುಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಏಕಾಗ್ರತೆ ಸಾಧಿಸುವುದು” ಎಂದರೆ ಇನ್ನೊಬ್ಬ, “ಧ್ಯಾನವೆಂದರೆ ಈಗಿನ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಇರುವುದು” ಎಂದ. ಮತ್ತೊಬ್ಬ “ಧ್ಯಾನದ ಅರ್ಥ ನಿರಂತರ ಎಚ್ಚರ" ಎಂದುಲಿದ.

“ಧ್ಯಾನವೆಂದರೆ ಇದೇ ಅರ್ಥವೆಂದು ನೀವು ಹೇಗೆ ತಿಳಿದಿರಿ?” ಎಂದು ಗುರು ಅವರನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದಾಗ, "ನಾವು ಅರ್ಥಕೋಶದಿಂದ ತಿಳಿದುಕೊಂಡೆವು” ಎಂಬುದು ಶಿಷ್ಯರ ಉತ್ತರ.

ಗುರು ಮುಗುಳ್ನಕ್ಕು ಹೇಳಿದ, “ಅರ್ಥಕೋಶದಲ್ಲಿ ಧ್ಯಾನದ ಅರ್ಥ ಹುಡುಕಬಾರದು. ಅರಳುವ ಹೂಗಳಲ್ಲಿ, ಚಿಗುರುವ ಕೊಂಬೆಗಳಲ್ಲಿ, ಮೊಳೆಯುವ ಬೀಜಗಳಲ್ಲಿ ಹುಡುಕಬೇಕು.”

"ಗುರುಗಳೇ, ಅಲ್ಲೆಲ್ಲ ಹುಡುಕಾಡಿದರೆ ಧ್ಯಾನ ಎಂದರೇನೆಂದು ಅರ್ಥವಾದೀತೇ?” ಎಂಬ ಶಿಷ್ಯರ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ, ಕೆಲವು ಕ್ಷಣಗಳ ಮೌನದ ನಂತರ ಗುರುವಿನ ಉತ್ತರ: “ಇಲ್ಲ, ಅರ್ಥವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅರ್ಥವಾದರೆ ಅದು ಧ್ಯಾನವಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಯಿರಿ. ಧ್ಯಾನ ಅರ್ಥವಾಯಿತು ಅನ್ನೋದು ಇಂಪಾದ ರಾಗ ಅರ್ಥವಾಯಿತು ಎನ್ನುವಷ್ಟೇ ಅಸಂಬದ್ಧ.”