ದಿವ್ಯ ಅನಂತದೆಡೆಗೆ ಪಯಣ ಬೆಳೆಸಿದ ಕಾಸ್ಮಿಕ್ ಗುರು!

ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತ ಕಂಡ ಅತ್ಯಂತ ವಿವೇಕಶಾಲಿ ಖಗೋಳ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಲ್ಲಿ ಜಯಂತ್ ನಾರ್ಲಿಕರ್ ಅವರು ಒಬ್ಬರು. ಮೇ 20ರಂದು ಅವರ ನಿಧಾನವಾಗಿದೆ; ಅವರ ನಿಧನದಿಂದ ಅವರಿಂದ ಪ್ರೇರಿತಗೊಂಡ ಸಾವಿರಾರು ಖಗೋಳ ಆಸಕ್ತರು ದುಃಖಿತರಾಗಿದ್ದಾರೆ.

ಜಯಂತ್ ವಿಷ್ಣು ನಾರ್ಲಿಕರ್ ಅವರು ಜುಲೈ 19, 1938 ರಂದು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಕೊಲ್ಹಾಪುರದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾವಂತ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರ ತಂದೆ ವಿಷ್ಣು ವಾಸುದೇವ ನಾರ್ಲಿಕರ್ ಅವರು ಖ್ಯಾತ ಗಣಿತಜ್ಞರೂ ಹಾಗೂ ಬನಾರಸ್ ಹಿಂದೂ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ (BHU) ಗಣಿತ ವಿಭಾಗದ ಉಪನ್ಯಾಸಕರು ಆಗಿದ್ದರು. ತಾಯಿ ಸುಮತಿ ನಾರ್ಲಿಕರ್ ಅವರು ಸಂಸ್ಕೃತ ಪಂಡಿತೆ. ಇಂತಹ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ ನಾರ್ಲಿಕರ್ ಅವರು ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೇ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ತೋರಿದ ಪ್ರತಿಭೆಯಿಂದ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದರು. ಅವರು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಹಿಂದೂ ಕಾಲೇಜು (ಈಗ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಹಿಂದೂ ಬಾಯ್ಸ್ ಶಾಲೆ) ಯಲ್ಲಿ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣ ಮುಗಿಸಿ, 1957ರಲ್ಲಿ BHU ಯಿಂದ B.Sc ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು.

ನಂತರ ಅವರು ಕೆಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ, ಅಲ್ಲಿ ಗಣಿತ ಮತ್ತು ಖಗೋಳ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ನಲ್ಲಿ ಅವರು ಗಣಿತ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯ ರ‍್ಯಾಂಕರ್ (Senior Wrangler) ಆಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದರು; 1960ರಲ್ಲಿ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಟೈಸನ್ ಪದಕವನ್ನು ಗೆದ್ದರು. 1963ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಖಗೋಳಭೌತಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಫ್ರೆಡ್ ಹೋಯಲ್ ಅವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ Ph.D ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ನಂತರ ಹೋಯಲ್-ನಾರ್ಲಿಕರ್ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು, ಇದು ಐನ್ ಸ್ಟೈನ್ ಅವರ ಸಾಪೇಕ್ಷತೆಯ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಮತ್ತು ಮಾಚ್‌ನ ತತ್ವವನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಪ್ರಕಾರ, ಒಂದು ಕಣದ ಜಡತೆಯು ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದಲ್ಲಿರುವ ಇತರ ಎಲ್ಲ ಕಣಗಳ ಜಡತೆಗೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗುವ ಒಂದು ಸ್ಥಿತಿಸ್ಥಾಪಕ ಸ್ಥಿರಾಂಕದಿಂದ ನಿಯಂತ್ರಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕೆಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ನಲ್ಲಿ ಅವರು 1962ರಲ್ಲಿ ಸ್ಮಿತ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಮತ್ತು 1967ರಲ್ಲಿ ಆಡಮ್ಸ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. 1972ರವರೆಗೆ ಕಿಂಗ್ಸ್ ಕಾಲೇಜಿನ ಫೆಲೋ ಆಗಿಯೂ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. 1966 ರಿಂದ 1972ರ ವರೆಗೆ ಕೆಂಬ್ರಿಡ್ಜ್‌ನ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯಾಗಿದ್ದರು.

1972ರಲ್ಲಿ ನಾರ್ಲಿಕರ್ ಅವರು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮರಳಿ ಮುಂಬೈನ ಟಾಟಾ ಮೂಲಭೂತ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ (TIFR) ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಖಗೋಳ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಭಾಗವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ತಂದು ನಿಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅವರ ಸಂಶೋಧನೆಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಶಾಸ್ತ್ರ, ಕ್ವಾಂಟಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಬಿಗ್ ಬ್ಯಾಂಗ್ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕೆ ಪರ್ಯಾಯ ಮಾದರಿಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸೇರಿವೆ. ಅವರು ಸ್ಥಿರ ಸ್ಥಿತಿಯ ಮಾದರಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಪರ್ಯಾಯ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ ಮಾದರಿಗಳ ಪರವಾಗಿ ವಾದಿಸಿದರು. ಅವರ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ action-at-a-distance physics ಮತ್ತು ಮಾಚ್‌ನ ತತ್ವವನ್ನು ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಗೆ ಅನ್ವಯಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವೂ ಸೇರಿದೆ.

1988ರಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಅನುದಾನ ಆಯೋಗವು ಪುಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಂತರ್-ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಖಗೋಳಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ ಕೇಂದ್ರ (IUCAA) ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಅವರಿಗೆ ಆಹ್ವಾನ ನೀಡಿತು. ಅವರು 2003ರಲ್ಲಿ ನಿವೃತ್ತಿಯಾಗುವವರೆಗೆ ಇದರ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ IUCAA ವಿಶ್ವಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಂಶೋಧನಾ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಯಿತು. ವಿಜ್ಞಾನ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ತೃತೀಯ ಲೋಕ ವಿಜ್ಞಾನ ಅಕಾಡೆಮಿಯಿಂದ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ದೊರಕಿತು.

ವಿಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ನಾರ್ಲಿಕರ್ ಅವರು ವಿಜ್ಞಾನ ಸಂವಹನ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದರು. ಇಂಗ್ಲಿಷ್, ಹಿಂದಿ ಮತ್ತು ಮರಾಠಿಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಜನಪ್ರಿಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಪುಸ್ತಕಗಳು ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನ ಕಲ್ಪಿತ ಕಥೆಗಳು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ತರಬೇತಿ ಮಂಡಳಿಯಿಂದ (NCERT) ಪ್ರಕಟಿಸಲಾದ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಗಣಿತ ಪಾಠ್ಯಪುಸ್ತಕಗಳ ಸಲಹಾ ಸಮಿತಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು.

ಜಯಂತ್ ನಾರ್ಲಿಕರ್ ಅವರಿಗೆ ಅವರ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ದೊರಕಿವೆ: 1965ರಲ್ಲಿ ಪದ್ಮಭೂಷಣ, 2004ರಲ್ಲಿ ಪದ್ಮವಿಭೂಷಣ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಭೂಷಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ವಿಜ್ಞಾನ ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವಿಕೆಗೆ UNESCO ಕಲಿಂಗ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಫ್ರೆಂಚ್ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ ಸಂಸ್ಥೆಯಿಂದ Prix Jules Janssen, ಭಟ್ನಾಗರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಎಂ.ಪಿ. ಬಿರ್ಲಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಮತ್ತು ಇನ್ನಿತರ ಬಹುಮಾನಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು.

ಅವರು 1966ರಲ್ಲಿ ಗಣಿತಜ್ಞೆ ಮಂಗಳಾ ರಾಜ್ವಾಡೆ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾಗಿದ್ದು, ಅವರಿಗೆ ಮೂರು ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು, ಎಲ್ಲರೂ ವಿಜ್ಞಾನ ಸಂಶೋಧನೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದ್ದಾರೆ. ಜಯಂತ್ ನಾರ್ಲಿಕರ್ ಅವರು 2025ರ ಮೇ 20ರಂದು ಪುಣೆಯಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. ಅವರು ಪೈಪೋಟಿಯ ಖಗೋಳ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ, ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನ ಸಂವಹನದಲ್ಲಿ ನಿಷ್ಠೆಯಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದವರಾಗಿ, ಅನೇಕ ಪೀಳಿಗೆಗಳ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಪ್ರೇರಣೆಯಾದವರಾಗಿ ತಮ್ಮ ಅಮೂಲ್ಯ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಹೋದರು.

-ಶಿಕ್ರಾನ್ ಶರ್ಫುದ್ದೀನ್ ಎಂ., ಮಂಗಳೂರು

ಚಿತ್ರ ಕೃಪೆ: ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ತಾಣ