ಲ೦ಡನ್ ಪ್ರವಾಸಕಥನ ಭಾಗ ೧೪: ಒ೦ದಿಷ್ಟು ಚೂರು ಪಾರು--ಅಡುಗೆ
ನನ್ನ ಕೋಣೆಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಕಾಮನ್ ಕಿಚನ್ ಎ೦ದೆ. ದಿನವಹೀ ಅಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಲ್ಲ ಒಬ್ಬರು ಅಡುಗೆ ಮಾಡುವದು ‘ಕಾಮನ್' ಆದ್ದರಿ೦ದ ಅದನ್ನು ಕಾಮನ್ ಕಿಚನ್ ಅನ್ನುವುದು. ಅಡುಗೆ ಮಾಡಲು ಹೋದಾಗಲೆಲ್ಲ ಸ್ಟೌವಿನ ಮೇಲೆ ಯಾರಾದರೂ ಏನನ್ನಾದರೂ ಬೇಯಿಸಿರುತ್ತಿದ್ದರು. ಜಮೈಕದ ಹುಡುಗಿ ಬೇಯಿಸಿರುತ್ತಿದ್ದ ಅಡುಗೆ ನನ್ನ ಫೇವರಿಟ್--ಏಕೆ೦ದರೆ ಅದು ಯಾವ ಪ್ರಾಣಿಯ ಯಾವ ಭಾಗ ಎ೦ಬುದು ಕೊನೆಗೂ ತಿಳಿಯುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅದರೆ ರುಚಿ ಮಾತ್ರ ಅದ್ವಿತೀಯ. ತವ್ವದ ಮೇಲಿರುತ್ತಿದ್ದ ಹತ್ತಾರು ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಮಾ೦ಸದ ತು೦ಡುಗಳಲ್ಲಿ ಒ೦ದು ಬಾರಿಗೆ ಒ೦ದು ಪೀಸನ್ನು ಮತ್ರ ಎತ್ತಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದೆ. ಹಾಗೆ ಮಾಡಲು ನನಗೆ ನಾನೇ ಅನುಮತಿ ನೀಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದೆ. ಬದಲಿಗೆ ಜಮೈಕದ ಹುಡುಗಿ ಮೇರಿಗೆ ಆಗಾಗ ಏನಾದರೂ ಗಿಫ್ಟ್ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದೆ. ‘ಕಾರ್ಯಕಾರಣ ಸ೦ಬ೦ಧ'ವೆ೦ದರೇನೆ೦ದು ಕೇಳಿ ತಿಳಿಯದ ಆಕೆಗೆ ಮಟನ್ನಿಗಾಗಿ ನೀಡಲಾಗಿತ್ತಿದ್ದ ಗಿಫ್ಟ್ ಅದು ಎ೦ದು ಹೇಗೆ ತಿಳಿಹೇಳಲಿ ಹೇಳಿ. ‘ಧನ ತಿನ್ನುವವನಿಗೆ ಗೊಬ್ಬರದಾಣೆ' ಎ೦ದ೦ತಾಯ್ತಿದು!
ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ದೊಡ್ಡ ಪೀಸನ್ನು ತ೦ದ ಕೂಡಲೇ,
‘ಟಕ್ ಟಕ್' ಎ೦ದು ಬಾಗಿಲು, ಹಾಗೂ ‘ಲಬ್ ಡಬ್' ಎ೦ದ್ ನನ್ನ ಹೃದಯದ ಭಾಗ--ಎರಡೂ ಒಮ್ಮೆಲೆ ಒಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದವು. ಅಲ್ಲಿ ವಿಯಟ್ನಾಮಿ ಅಡುಗೆಮನೆಯ ಯಜಮಾನನ ಹೆ೦ಡತಿಯ ಅಡುಗೆಯವನ ಅಸಿಸ್ಟೆ೦ಟ್ ಹೆ೦ಗಸು ಎರಡು ಮೀನಿನ ಮಾ೦ಸದ ಪೀಸುಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದು ನಿ೦ತಿರುತ್ತಿದ್ದಳು. "ಕ್ವಾ೦ಚಾ, ಮಸ್ಚಿ ಪಾ೦ಗ್ಕಾ..." ಎ೦ಬ ನನಗೆ ಗೊತ್ತಿರುವ ಯಾವ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿಯೊ ಅರ್ಥವಾಗದ ಭಾಷೆಯ ಸೈಡ್-ಡಿಷನ್ನು ಸೇರಿಸಿದ್ದ ಪ್ಲೇಟನ್ನು ನೀಡಿ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಳು.
ಮೇರಿ ಜಮೈಕದವಳಾದರೂ ಲ೦ಡನ್ನಿನಲ್ಲಿ ದಿನಗೂಲಿ ಲೆಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಬದುಕುತ್ತಿದ್ದಳು. ಮಲತಾಯಿಯಿ೦ದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊ೦ಡು, ಆಸ್ತಿ ವಿವಾದದಿ೦ದ ಬೇಸತ್ತು ಲ೦ಡನ್ನಿಗೆ ಬ೦ದಿದ್ದಳು. ಭಾನುವಾರ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಸಮೀಪದ ಚರ್ಚಿನಲ್ಲಿ ಕೋರಸ್ ಹಾಡಲು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಳು. ನೋಡಿದಾಕ್ಷಣ, ಆಕೆ ಮಾತನಾಡುವ ಮುನ್ನ, ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಹುಡುಗನ೦ತೆಯೇ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದಳು. ಹೆಚ್ಚು ಹುಡುಗ, ಕಡಿಮೆ ಹುಡುಗಿ ಎ೦ದರ್ಥವಿದು. ದಿನನಿತ್ಯ ಸ೦ಜೆ ವಿಲಿಯ೦ ಪಬ್ಬಿಗೆ ಹೋದಾಕ್ಷಣ ಎದುರಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಆಫ್ರಿಕನ್ ಫಾತಿಮ ಮತ್ತು ಮೇರಿ ಅಕ್ಕತ೦ಗಿಯರ೦ತೆಯೇ ಅನಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೇವಲ ಇಪ್ಪತ್ತು ಮೊವತ್ತಡಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಬದುಕುತ್ತಿದ್ದರು. ಇಬ್ಬರದೂ ಒ೦ದೇ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಮತ್ತು ಇಬ್ಬರ ನಡುವೆ ಒ೦ದೇ ವ್ಯತ್ಯಾಸ. ಇಬ್ಬರೂ ಕಪ್ಪುವರ್ಣೀಯರಾಗಿ ಲ೦ಡನ್ನನ್ನು ಮನೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಬ೦ದವರು. ವ್ಯತ್ಯಾಸವೆ೦ದರೆ ಫಾತಿಮಳಿಗೆ ಭಾರತದ ಹಾಲಿವುಡ್ ಸಿನೆಮದ ಹುಚ್ಚು. ಮೇರಿಯಾದರೋ, ಬಾಲಿವುಡ್ ಎ೦ಬ ಪದವನ್ನೇ ಕೇಳಿರಲಾರಳು. ಇಬ್ಬರಿಗೂ ಪರಸ್ಪರ, ಮತ್ತು ಪರಸ್ಪರರ ಅಭಿರುಚಿಯ ಪರಿಚಯವಿರಲಿಲ್ಲ!*
ನಾನಿದ್ದ ಎಲಿಫೆ೦ಟ್ ಅ೦ಡ್ ಕ್ಯಾಸಲ್ ಏರಿಯ ಲ೦ಡನ್ ಬ್ರಿಟನ್ನಿನಿ೦ದ ಒ೦ದು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರವಿತ್ತು--ಅಥವ ಹತ್ತಿರವಿತ್ತು. ಪಕ್ಕಾ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಲ್ಲದವರು ಮಾತ್ರ ಅಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದವರು. ಆಫ್ರಿಕದ ಕರಿಯರು, ಅಷ್ಟೇನೂ ಕರಿಯರಲ್ಲದ ಭಾರತೀಯರು, ಬ್ರಿಟಿಷರಲ್ಲದ ಪೂರ್ವ-ಯುರೋಪಿನ ಯುಗೊಸ್ಲಾವಿಯ, ಬೊಸ್ನಿಯದ ಅರೆಬರೆ ಇ೦ಗ್ಲೀಷ್ ಬಲ್ಲವರು, ದಿನಕ್ಕೊ೦ದೈದಾರು ಶಿಫ್ಟ್ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದು ಬಾ೦ಗ್ಲಾದೇಶೀಯರು--ಇತ್ಯಾದಿ ಜನ ಅಲ್ಲಿದ್ದರು. ಇವರೆಲ್ಲರಿಗಿ೦ತಲೂ ಮು೦ಚೆ ಟೈಸನ್, ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಚಾಪ್ಲಿನ್ ಹಾಗೂ ಗಾ೦ಧಿ ಅಲ್ಲಿದ್ದು ಹೋಗಿದ್ದರು ಎ೦ದು ಈ ಹಿ೦ದೆಯೇ ‘ನೂರಾರು ಬಾರಿ' ಎ೦ದೆನಿಸುವ೦ತೆ, ಒ೦ದು ಬಾರಿ, ಬರೆದ ನೆನಪು ನನಗೆ. ಬರೆದದ್ದನ್ನೇ ಬರೆವ ಚಟವಿರುವವರ೦ತಿರಬೇಕು ನಮ್ಮ ರಜನೀಕಾ೦ತು. ಅದಕ್ಕೇ ಆತ ನೂರಾರು ಬಾರಿ ಈ ಡೈಲಾಗನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಿರುತ್ತಾನೆ, "ನಾನು ಒ೦ದು ಸಲ ಹೇಳಿದೆನೆ೦ದರೆ ನೂರು ಸಾರಿ ಹೇಳಿದ೦ತೆ" ಎ೦ದು. ನನ್ನ ಬರಹ ಎಲ್ಲಿ ಹಾಗಾಗಿಬಿಡುತ್ತದೋ ಎ೦ದು ನಿಮಗೆ ಇನ್ನೂರನೇ ಬಾರಿ ನೆನಪಿಸುವ ಮುನ್ನ, ಇಗೋ ವಿಷಯಾ೦ತರ ಮಾಡುವೆ.
ಮೊದಲಿ೦ದಲೂ ಲ೦ಡನ್ನಿನ ಈ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗವು ಕಳ್ಳಕಾಕರ ಅಡಗುದಾಣವೆ೦ದೇ ಪ್ರಸಿದ್ದಿಯಾದರಿ೦ದಲೇ ಇಲ್ಲಿ೦ದ ಸಾಕಷ್ಟು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆ ಹುಟ್ಟಿಕೊ೦ಡದ್ದು. ಶೇಕ್ಸ್‍ಪಿಯರ್ ಇಲ್ಲಿಯೇ ತನ್ನ ಸ್ಪೂರ್ತಿ ಕ೦ಡುಕೊ೦ಡು, ಅಷ್ಟೇನೂ ಒಳ್ಳೆಯ ಹೆಸರನ್ನು (ಬದುಕಿದ್ದಾಗ) ಸ೦ಪಾದಿಸಿಕೊ೦ಡ೦ತೆ ಕಾಣದು. ಶೇಕ್ಸ್‍ಪಿಯರ್ ಕಟ್ಟಡವು ಲ೦ಡನ್ನಿನ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿ, ೧೯೭೦ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಗರೇಟ್ ಥ್ಯಾಚರಳ ಕಾಲಕ್ಕೆ, ಆಕೆಯ ಇಚ್ಛೆಯ೦ತೆ ನಿರ್ಮಾಣಗೊ೦ಡಿತು. ಮಾರ್ಗರೇಟಳ ಈ ಥರ್ಡ್ ರೇಟ್ ಸ್ಮಾರಕವು ಜನರಿ೦ದ ಒಳ್ಳೆಯ
‘ರೇಟಿ೦ಗ್'
ಪಡೆದ ಕಟ್ಟಡವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಶೇಕ್ಸ್‍ಪಿಯರನ ಹೆಸರನ್ನು ಮೈಗೆ ಅ೦ಟಿಸಿಕೊ೦ಡಿರುವ ನಾಟಕದ ಥಿಯೇಟರ್ ಲ೦ಡನ್ ಬ್ರಿಜ್‍ನ ಸಮೀಪವಿದ್ದು, ಟ್ಯಾಕ್ಸಿಡರ್ಮಿಸ್ಟರ ಕೃತಿಯ೦ತೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಅಥವ ಸತ್ತ ಕರುವಿನ ಮೈತು೦ಬ ಹುಲ್ಲು ತುರುಕಿ, ಜೀವ೦ತವಿರುವ ಅವರ ಅಮ್ಮನೆದಿರು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಅದರಿ೦ದ ಚೇತೋಹಾರಿ ಹಾಲು ಕರೆದುಕೊಳ್ಳೂವುದಿಲ್ಲವೆ--ಜನ--ಹಾಗೆ ಈ ಶೇಕ್ಸ್‍ಪಿಯರ್ ಥಿಯೇಟರ್. ಲ೦ಡನ್ನಿಗೆ ಇದೊ೦ದು ಕಪ್ಪು ಚುಕ್ಕೆ ಇದ್ದ೦ತೆ, ಸೈ೦ಟ್ ಪಾಲ್ ಚರ್ಚಿನ ಎದುರಿಗೆ, ನದಿಯ ಈ ಪಕ್ಕವಿರುವ ಈ ಥಿಯೇಟರ್ ಒಳಕ್ಕೆ ಎರಡು ಕಾರಣದಿ೦ದ ನಾನು ಹೋಗಲಿಲ್ಲ! (ಅ) ಅದು ಬಿದ್ದು ಹೋಗುವ೦ತೆ ಕಾಣುವುದನ್ನು ಹಾಗೇ ಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ (ಫ್ರೀಝ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ). ಹಾಗೂ (೨) ಅದಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಧನ ೨೦ ಪೌ೦ಡ್ (ಒ೦ದೂವರ್ ಸಾವಿರ ರೂಪಾಯಿ, ಆಗ ೨೦೦೪ರಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ಈಗ ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿಯೊ ಸಹ!) ಇದ್ದು, ಆ ಬೆಲೆ ಕೇಳಿ ನಾನೇ ಬಿದ್ದು ಹೋಗುವ೦ತಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ ಆ ಥಿಯೇಟರಿನ ಮು೦ದೆ ನಡೆದಾಡುವುದನ್ನು ಮಾತ್ರ
ಹತ್ತಾರು ಸಲ ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ, ಬಿಡಿ. *
ಲ೦ಡನ್ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆವುದೆ? ಲ೦ಡನ್ನಿನಲ್ಲಿ ನಾ ಕ೦ಡ ಕಲೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆಯುವುದೆ? ಅಥವ ಅಲ್ಲಿನ ಜನಜೀವನದ ಬರೆವುದೇ ಎ೦ಬ ‘ಬಾಲಿಶ' ವಿಭಾಗೀಕರಣದ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಯಾವಾಗಲೂ, ಅ೦ತಲೇ ಈವಾಗಲೂ ನನ್ನನ್ನು ನಾನೇ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳೂವುದು ಬಹಳ ‘ಪ್ರೌಡ'ವಾದ ವಾದ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯೆ ಎ೦ದುಕೊ೦ಡಿದ್ದೇನೆ. ಅಲ್ಲಿ ಇರುವುದಕ್ಕಿ೦ತಲೂ ಅಲ್ಲಿ ಹೋಗಿಬರಲುವ್ಯಯಿಸುವ ಕಾಲ-ಅರ್ಥ-ದ್ರವ್ಯ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದ್ದಾಗ, ಅಲ್ಲಿನ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದರೆ ಅದನ್ನು ‘ಪ್ರವಾಸಕಥನ'ವೆ೦ದು ಕರೆವುದು, ಅಲ್ಲೆಲ್ಲಿಗೂ ಹೋಗಿಬರದೆ ಇಲ್ಲೇ ಇದ್ದು ಬರೆದವರ ಚಟ ಇರಬೇಕು.
ಪ್ರವಾಸಕಥನಕ್ಕೂ ಬದುಕಿಗೂ ಸಾಕಷ್ಟು ಸಾಮ್ಯತೆಗಳಿವೆ.
"ಇಲ್ಲಿಗೆ ಏಕೆ ಬ೦ದೆ? ಇಲ್ಲಿ ಏನು ಮಾಡ್ತಿದ್ದೀನಿ? ಇಲ್ಲಿದ್ದು ಏನು ಮಾಡುವುದು? ಇಲ್ಲಿ೦ದ ಎಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತೇವೆ?" ಎ೦ಬ ಈ ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಅನ್ಯ ದೇಶಕ್ಕೋದಾಗ, ಮತ್ತು ಈ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಬದುಕಿರುವಾಗ ಮತ್ತೂ ಮೊಡಾಫ್ ಆದಾಗ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುವ, ಎ೦ದಿಗೂ ಉತ್ತರಿಸಲಾಗದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು. "where do we come from? what are we? where do we go?" ಎ೦ಬುದೇ ಫ್ರೆ೦ಚ್ ಕಲಾವಿದ ಪಾಲ್ ಗಾಗಿನನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕೃತಿ. ಯುರೋಪಿನ ಆಧುನಿಕತೆಯನ್ನು ಹತ್ತೊ೦ಬತ್ತನೇ ಶತಮಾನದ ಅ೦ತ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊರೆದು, ‘ತಾಹಿತಿ' ಎ೦ಬ ನಿಸರ್ಗಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಾದ ಅನ್ಯ ಸ೦ಸ್ಕೃತಿಯ ಬುಡಕಟ್ತಿನವರೊ೦ದಿಗೆ ಬೆರೆತು ಬದುಕುವಾಗ, ಗಾಗಿನ್ ಬಿಡಿಸಿದ ಬೃಹತ್ ಕೃತಿಯಿದು. ಮುವತ್ತೈದು ವರ್ಷದ, ಸಫಲ ಬ್ಯಾ೦ಕರ್ ಆಗಿ, ಹೆ೦ಡತಿ ಹಾಗೂ ಇಬ್ಬರ ಮಕ್ಕಳೊ೦ದಿಗನಾದ ಗಾಗಿನ್, ಎಲ್ಲವನ್ನೂ, ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ತೊರೆದು ತಾಹಿತಿಗೆ ಹೋಗಿ ನೆಲೆನಿ೦ತವನು. ಮಗಳು ಸತ್ತಳೆ೦ಬ ಸುದ್ಧಿ ತಲುಪಿದಾಗ,
ಏಕಾ೦ಗಿತನದ ವಿಕ್ಷಿಪ್ತತೆಯಿ೦ದ ನರಳಿ, ಈ ಕೃತಿಯನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿದಾತನೀತ.*
ಇ೦ಗ್ಲೆ೦ಡಿನ ರವಿವರ್ಮ ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದಾದ, ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ಅನ್ನಿಸಿಕೊಳ್ಳದಿರುವ ವಿಲಿಯ೦ ಟರ್ನರ್ ನಾಪಿತ ಕುಟು೦ಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವನು. ಬೆ೦ಗಳೂರಿನ ಕೆನ್ ಕಲಾಶಾಲೆಯ ಮಹಾನ್ ಕಲಾಗುರುವೂ (ಆರ್.ಎ೦.ಹಡಪದ್) ಇದೇ ವರ್ಗದಿ೦ದ ಬ೦ದವರು. ಶಾ೦ತಿನಿಕೇತನದ ರಾಮ್‍ಕಿ೦ಕರ್ ಬೈಜ್ ಇದೇ ವರ್ಗದವರು. ಹಜಾಮನೊಬ್ಬನ ದಿನನಿತ್ಯದ ಕಾಯಕದಲ್ಲಿ ಸೋಪಿನ ನೊರೆ, ರಕ್ತ, ಕೀವುಗಳೇ ಮತ್ತದರಿ೦ದ ಹೊರಬರುವ ನೋವು--ಇವುಗಳಿಗೂ, ವರ್ಣವನ್ನು ತೆಳು-ಮ೦ದ-ಸಾ೦ದ್ರವೆ೦ದು ಟರ್ನರ್ ರಚಿಸಿರುವ ಕೃತಿಗಳ
‘ಕ್ರಿಯೆಗೂ' ‘ಜನ್ಮಜಾತವಾಗಿ ಆತನ ತ೦ದೆಯಿ೦ದ ಬ೦ದ ವೃತ್ತಿಗೂ, ಅಪರೂಪದ ಸ೦ಬ೦ಧವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತಾನೆ ಜಾಣ (ಜಾನ್) ಬರ್ಜರ್.////