ನಮ್ಮ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಕೇಳಿ ಬರುವ ಕೆಲವು ವಿರಳ ಜಾತಿಯ ಗಿಡಗಳು ಮತ್ತು ಪುಷ್ಪಗಳು. ಬಾಗ-೧

ನಮ್ಮ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಕೇಳಿ ಬರುವ ಕೆಲವು ವಿರಳ ಜಾತಿಯ ಗಿಡಗಳು ಮತ್ತು ಪುಷ್ಪಗಳು. ಬಾಗ-೧

ನಮ್ಮ ಪ್ರಾಚೀನ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ವಿರಳ ಜಾತಿಯ ಗಿಡಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಹೂವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿಷ್ಲೇಶಣೆಯಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಈ ಜಾತಿಯ ಬಹುತೇಕ ಹೂವುಗಳು ದೊರಕುತ್ತಿಲ್ಲ. ಪ್ರಾಯಶ: ಹಿ೦ದಿನಿ೦ದಲೂ ಈ ಹೂವುಗಳ ಸ೦ತತಿಯ ಸ೦ರಕ್ಷಣೆ ಆಗದಿದ್ದರಿ೦ದ ಇ೦ದು ಕೇವಲ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಕೇಳುವ೦ತೆ ಆಗಿರುವುದು ವಿಪರ್ಯಾಸ. ಈ ಗಿಡ ಮತ್ತು ಹೂಗಳು ನೋಡಲು ಬಹಳ ಸು೦ದರವಾಗಿದ್ದು, ಸುಗ೦ದದಿ೦ದ ಸಹಕೂಡಿವೆ ಮತ್ತು ಔಷದೀ ಗುಣಗಳನ್ನ ಕೂಡ ಹೊ೦ದಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕೇಳಿಬರುವ ಹೂವುಗಳೆ೦ದರೆ ಕು೦ದ, ಪದ್ಮ, ಕುಮುದ, ನೀಲಕಮಲ ಮು೦ತಾದವು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಜಾತಿಯ ಹೂವುಗಳು ಬೇರೆ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದು ಇ೦ದಿಗೂ ದೊರೆಯುತ್ತಿವೆ. ಇವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನ ಕಲೆ ಹಾಕಿ ಪ್ರಸ್ತುತ ಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.

ಅಶೋಕ--Saraca indica--ಸೀತಾ ಅಶೋಕ.

ಅಶೋಕ ಎ೦ಬುದು ಸ೦ಸ್ಕೃತ ಪದ. ಅಶೋಕ ಎ೦ದರೆ ಶೋಕವಿಲ್ಲದ್ದು ಎ೦ಬರ್ಥ ಬರುತ್ತದೆ. ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಈ ಪುಷ್ಪವನ್ನ ಅಚ್ಚೆ೦ಗೆ ಎ೦ದು ಕರಯಲ್ಪಡುವುದು. ಈ ಮರವು ಅತೀ ಪ್ರಾಚೀನ ಮತ್ತು ದಾರ್ಮಿಕ ಇನ್ನೆಲೆ ಇರುವ೦ತದ್ದು. ಈ ಮರವು ಮೂಲತ: ಬಾರತ, ಬರ್ಮಾ ಮತ್ತು ಮಲಯ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತದೆ. ಈ ಮರವು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದ್ದು ನೆಟ್ಟಗಿರುತ್ತದೆ, ಯಾವಾಗಲೂ ಹಸಿರಿನಿ೦ದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದರ ತೊಗಟೆಯು ಬೂದು-ಕ೦ದು ಬಣ್ಣದಿ೦ದ ಕೂಡಿದ್ದು ನುಣುಪಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವರ್ಷಾದ್ಯ೦ತ ಈ ಪುಷ್ಪಗಳು ದೊರೆಯುತ್ತವೆ ಆದರೆ ವಿಷೇಶವಾಗಿ ಜನವರಿ ಮತ್ತು ಪೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹೂ ಬಿಡುವುದರಿ೦ದ ಇಡೀ ಮರವನ್ನ ಹೂಗಳು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊ೦ಡು ನೋಡಲು ಕರ್ಣಾನ೦ದವು೦ಟುಮಾಡುತ್ತವೆ.
ರಾವಣನು ಸೀತೆಯನ್ನ ಹೊತ್ತೊಯ್ದು ಲ೦ಕೆಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿದ್ದಾಗ ಸೀತೆಯು ಈ ಮರದ ಕೆಳಗೆ ತನ್ನ ಶೋಕ ದಿನಗಳನ್ನ ಕಳದಳೆ೦ಬ ಪ್ರತೀತಿ ಇದೆ. ಆದರಿ೦ದ ಇದಕ್ಕೆ ಸೀತಾ ಅಶೋಕ ಎ೦ಬ ಹೆಸರೂ ಕೂಡ ಇದೆ.
ಉಪಯೋಗಗಳು:- ಈ ಮರವು ಸಾಕಷ್ಟು ಔಷದೀ ಗುಣಗಳನ್ನೂ ಸಹ ಹೊ೦ದಿದೆ. ತೊಗಟೆಯನ್ನ ಕುದಿಯುವ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಹಾಕಿ ರಸವನ್ನ ತೆಗೆದು ಕೆಲವು ಸ್ತ್ರೀ ಕಾಯಿಲೆಗಳ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆ ಬಳಸುವುದು ವಾಡಿಕೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಹೂವಿನ ಮೆದು ಬಾಗವನ್ನ ಅತಿಸಾರಕ್ಕೆ ಮದ್ದಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಬಹುದು.

ಪಾರಿಜಾತ--Nyctanthes arbor-tristis.

ಇದು ಮಲ್ಲಿಗೆ ಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿದ ಪುಷ್ಪ ಆದರೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಿಗುವ ಮಲ್ಲಿಗೆಯಲ್ಲ. ಇದನ್ನ ರಾತ್ರಿರಾಣಿ ಎ೦ದು ಕರೆಯುವ ವಾಡಿಕೆ ಇದೆ. ಈ ಪರಿಮಳಯುಕ್ತ ಪುಷ್ಪದಲ್ಲಿ ಒ೦ದು ಚಿಕ್ಕ ಕೆ೦ಪು ಕೊಳವೆಯ ಮೇಲೆ ಬಿಳಿ ಪೊಕಳೆಗಳು ಇದ್ದು ನೋಡಲು ಸು೦ದರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಪುಷ್ಪಗಳು ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಅರಳಿ ಮು೦ಜಾವಿನಲ್ಲಿ ಉದುರುತ್ತವೆ.
ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಕಿಸುರಿವ ಪ್ರಕಾರ ಈ ಪುಷ್ಪವನ್ನ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಸ್ವರ್ಗದಿ೦ದ ಬೂಮಿಗೆ ತ೦ದದ್ದು ಎ೦ಬ ಪ್ರತೀತಿಯಿದೆ. ಈ ಗಿಡಕ್ಕಾಗಿ ಕೃಷ್ಣನ ಪತ್ನಿಯರಾದ ರುಕ್ಮಿಣಿ ಸತ್ಯಬಾಮರ ಮದ್ಯೆ ಜಗಳವಾಯಿತ೦ತೆ! ಆಗ ಕೃಷ್ಣನು ಗಿಡವನ್ನ ಸತ್ಯಬಾಮಳ ಪ್ರಾ೦ಗಣದಲ್ಲಿ ನೆಟ್ಟು ಹೂಗಳು ರುಕ್ಮಿಣಿಯ ಪ್ರಾ೦ಗಣದಲ್ಲಿ ಉದುರುವ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದನ೦ತೆ. ಈ ಗಿಡದ ಮೇಲೆ ಎಣೆದಿರುವ ಇನ್ನೊ೦ದು ಪ್ರಣಯ ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಪಾರಿಜಾತ ಎ೦ಬ ರಾಜಕುಮಾರಿಯು ಸೂರ್ಯನನ್ನ ಮೋಹಿಸಿದಳ೦ತೆ. ಆದರೆ ಸೂರ್ಯನು ಅವಳನ್ನ ತ್ಯಜಿಸಿದಾಗ ಅವಳು ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿಕೊ೦ಡಳ೦ತೆ ಮತ್ತು ಅವಳ ಬೂದಿಯಿ೦ದ ಈ ಗಿಡ ಹುಟ್ಟಿತ೦ತೆ!. ತನ್ನನ್ನ ತ್ಯಜಿಸಿದ ಸಖನ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನ ಸಹಿಸಲಾಗದೆ ಈ ಗಿಡವು ರಾತ್ರಿ ಹೊತ್ತು ಮಾತ್ರ ಹೂ ಬಿಟ್ಟು ಮು೦ಜಾವಿನಲ್ಲಿ ಕ೦ಬನಿಯ೦ತೆ ಉದುರುತ್ತವ೦ತೆ!.
ಉಪಯೋಗಗಳು:- ಈ ಗಿಡದ ಎಲೆಗಳು antibacterial, anti-inflammatory and anthelmintic. ಈ ಎಲೆಗಳು ಮಕ್ಕಳ ಅಜೀರ್ಣ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನ ನಿವಾರಿಸಲೂ ಕೂಡ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಕದ೦ಬ--Neolamarckia cadamba

ಈ ಹೆಸರು ಯಾವ ಕನ್ನಡಿಗನಿಗೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ? ಏಕೆ೦ದರೆ ಈ ಹೆಸರಿಗೂ ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನ ಚರಿತ್ರೆಗೂ ಅವಿನಾಬಾವ ನ೦ಟಿದೆ. ಒ೦ದು ದ೦ತ ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಕದ೦ಬರ ಸ೦ಸ್ಥಾಪಕ ಮಯೂರಶರ್ಮನು ಶಿವ-ಪಾರ್ವತಿಯರಿಗೆ ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಪರ್ವತ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿನ ಕದ೦ಬ ಮರದ ಕೆಳಗೆ ಹುಟ್ಟಿದನು ಎ೦ಬ ನ೦ಬಿಕೆಯಿದೆ. ಆದ್ದರಿ೦ದಲೇ ಈ ವ೦ಶಸ್ಥರಿಗೆ ಕದ೦ಬರು ಎನ್ನುವ ಹೆಸರು ಬ೦ದಿರಬಹುದು ಎನ್ನುವ ಊಹೆ.
ಹಿ೦ದು ಪುರಾಣಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಕದ೦ಬ ಮರವು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಅಚ್ಚುಮೆಚ್ಚಿನದಾಗಿದ್ದಿತು. ಈ ಮರವು ಸುಮಾರು ೪೫ ಮೀ. ಎತ್ತರ, ೧೦೦ ಸೆ೦.ಮೀ ಸುತ್ತಳತೆಯ ತನಕ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ.ಇದರ ಪುಷ್ಪಗಳು ಕಿತ್ತಳೆ ಹಣ್ಣಿನ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿದ್ದು ಚೆ೦ಡಿನಾಕಾರದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಕದ೦ಬ ಪುಷ್ಪವು ಸುಗ೦ದ ಪರಿಮಳಯುಕ್ತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಕದ೦ಬ ಮರದ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ಬಾರತೀಯ ಅ೦ಚೆ ಇಲಾಖೆಯು ಅ೦ಚೆ ಚೀಟಿಯನ್ನ ಹೊರ ತ೦ದಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಔಷದೀ ಗುಣಗಳೂ ಕೂಡ ಅಡಗಿವೆ.
ಉಪಯೋಗಗಳು:- ಎಲೆ ಮತ್ತು ತೊಗಟೆಗಳನ್ನ ಸ೦ಸ್ಕರಿಸಿದ ಸಾರದಿ೦ದ ಬಾಯಿ ವಾಸನೆ ಹೋಗಲಾಡಿಸಲು, ಗ೦ಟಲು ಸೊ೦ಕನ್ನ ನಿವಾರಣೆಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಕಮಲ--Nelumbo nucifera--Lotus.

ಕಮಲವು ನಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪುಷ್ಪ. ಈ ಪುಷ್ಪವು ಹಿ೦ದೂ ಮತ್ತು ಬೌದ್ದ ದರ್ಮಿಗರಿಗೆ ದಾರ್ಮಿಕವಾಗಿ ಬಹಳ ಶ್ರೇಷ್ಟವಾದುದು. ಇವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಿ೦ತ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಕಮಲದ ಹೂವು ಅನೇಕ ದೇವರುಗಳಿಗೆ ಇಷ್ಟವಾದ ಮತ್ತೊ೦ದು ಪುಷ್ಪ. ಕವಿಗಳು ಈ ಪುಷ್ಪವನ್ನ ಸೌ೦ದರ್ಯಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕನ್ನಡದ ಒ೦ದು ಚಿತ್ರಗೀತೆಯಲ್ಲಿ ಪಿ.ಬಿ. ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಹಾಡಿರುವ ಯಾವುದೋ ಹಾಡಿನಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಬರುತ್ತದೆ "ಕಮಲದ ಹೂವಿ೦ದ ಕೆನ್ನೆಯ ಮಾಡಿದನೋ, ದು೦ಬಿಗಳಿ೦ದ ......"!.
ಐಶ್ವರ್ಯದ ಅಧಿದೇವತೆ ತಾಯಿ ಲಕ್ಶ್ಮಿದೇವಿಯು ಕೆ೦ಪು ಕಮಲದ ಮೇಲೆ ಆಸೀನವಾಗಿರುತ್ತಾಳೆ ಮತ್ತು ಬಿಳಿಯ ಕಮಲದ ಮೇಲೆ ವಿದ್ಯಾದಿದೇವತೆ ತಾಯಿ ಸರಸ್ವತಿಯು ಆಸೀನವಾಗಿರುತ್ತಾಳೆ. ಸೃಷ್ಟಿ ಕರ್ತನಾದ ಬ್ರಹ್ಮ ದೇವರನ್ನ ಮಹಾವಿಷ್ಣುವು ಈ ಕಮಲದ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತುಕೊ೦ಡೇ ತನ್ನ ಹೊಕ್ಕುಳಿನಿ೦ದ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ್ದು. ಈ ಕಮಲವು ಬೆಳಗಿನಲ್ಲಿ ಅರಳಿ ರಾತ್ರಿ ಹೊತ್ತು ಮುದುಡುತ್ತವೆ.
ಉಪಯೋಗಗಳು:- ಈ ಗಿಡದ ಎಲೆಗಳನ್ನ ಡೈಯಾರಿಯಕ್ಕೆ ಮದ್ದಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಗಿಡದ ಕಾ೦ಡವನ್ನ ಹರ್ಮಾನಾಯ್ಡ್ ನ೦ತಹ ಕಾಯಿಲೆಯನ್ನ ಗುಣಪಡಿಸಲು ಕೂಡ ಬಳೆಸುತ್ತಾರೆ.

ಕರ್ಣಿಕರ--Pterospermum acerifolium--ಕನಕ ಚ೦ಪ.

ಕನಕ ಚ೦ಪ ಮರವು ಬಾರತದ ಮೂಲದ್ದಾಗಿದ್ದು, ಸುಮಾರು ೫೦-೭೦ ಅಡಿ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಈ ಮರವು ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದ ಸುಗ೦ದಯುಕ್ತ ಹೊನ್ನಿನ ಛಾಯೆಯಿ೦ದ ಕೂಡಿದ ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣದ ಸು೦ದರವಾದ ಹೂಗಳನ್ನ ಹೊ೦ದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಹೂವು ಮರದ ಮೇಲಿರುವಾಗಲೇ, ದೂರದಿ೦ದಲೇ ವೇದ್ಯವಾಗುವ, ತೀಕ್ಷ್ಣವಾದ ಸುವಾಸನೆಯಿ೦ದ ಕೂಡಿದೆ. ಈ ಸುವಾಸನೆಯು ಅದನ್ನ ಮರದಿ೦ದ ಕಿತ್ತ ಕೂಡಲೇ ಮರೆಯಾಗುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಚಿನ್ನದ ಓಲೆಯ೦ತಿರುವ ಈ ಪುಷ್ಪ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಪರಮಾತ್ಮನ ಕಿವಿಯನ್ನ ಅಲ೦ಕರಿಸಿತ್ತು ಎ೦ದು ಬಾಗವತ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ(ಕರ್ಣಯೋ ಕರ್ಣೀಕರಮ್).
ಉಪಯೋಗಗಳು:- ಈ ಮರವು ಕೆ೦ಪುಬಣ್ಣದ್ದಾಗಿರುತ್ತದೆ ಆದ್ದರಿ೦ದ ಇದನ್ನ ಗೃಹ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಬೇಕಾಗುವ ಮರ ಮುಟ್ಟಿಗಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಮರವನ್ನು ಅಲ೦ಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ಹಾಗೂ ನೆರಳಿಗಾಗಿ ನೆಡುವುದೂ ವಾಡಿಕೆಯಲ್ಲಿದೆ.

ವಕುಲ--Mimusops etengi--ರ೦ಜಲ.

ವಕುಲವು ಬಾರತ ಉಪಖ೦ಡದ ಒ೦ದು ಸು೦ದರ ಹಸಿರು ಸಣ್ಣ ಮರ. ಈ ಮರದಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕದಾದ, ನುಣುಪಾದ, ದಪ್ಪನಾದ, ಮೊನಚಾದ ಎಲೆಗಳಿ೦ದ ಕೂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಇದರ ನೇರವಾದ ಕಾ೦ಡ ಹಾಗೂ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಕೊ೦ಬೆಗಳಿ೦ದ ಕೂಡಿರಿವುದರಿ೦ದ ಬಹಳಷ್ಟು ನೆರಳು ಕೊಡುತ್ತದೆ ಆದರಿ೦ದ ಈ ಮರವನ್ನು ಅಲ೦ಕಾರಿಕವಾಗಿ ನೆಡಬಹುದು. ಮಾರ್ಚಿ--ಜುಲೈ ಮಾಸಗಳ ಅವದಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಮರವು ಸುಗ೦ದಯುಕ್ತವಾದ ಚಿಕ್ಕದಾದ ಹಾಲಿನ ಕೆನೆ ಬಣ್ಣದ ಪುಷ್ಪಗಳನ್ನ ಬಿಡುತ್ತದೆ. ಈ ಪುಷ್ಪಗಳ ಸುವಾಸನೆಯು ತೀವ್ರವಾಗಿದ್ದುದರಿ೦ದ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪರಿಸವೆಲ್ಲ ಆಹ್ಲಾದಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಹೂವುಗಳು ಕಿತ್ತು ಬಹಳದಿನಗಳ ತನಕ ತನ್ನ ಸುವಾಸನೆಯನ್ನ ಹೊರಸೂಸುವುದರಿ೦ದ ಇವುಗಳನ್ನ ಸ೦ಗ್ರಹಿಸಿ ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಯಮುನಾ ನದಿ ತೀರದಲ್ಲಿ ಈ ಮರದ ಕೆಳಗೆ ನಿ೦ತು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಕೊಳಲು ಊದಿ ಗೋಪಿಕೆಯರನ್ನ ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತಿದ್ದನ೦ತೆ!.
ಉಪಯೋಗಗಳು:- ಈ ಮರದ ವಿವಿದ ಬಾಗಗಳನ್ನು ವಿವಿದ ರೀತಿಯ ಔಷದಿಯಾಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಹೂವಿನ ದ್ರವಣದಿ೦ದ ಬಾಯಿ ಮುಕ್ಕಳಿಸಿದರೆ ಹಲ್ಲುಗಳು ಗಟ್ಟಿಯಾಗುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಬಾಯಿಯು ಪರಿಮಳಮಯುವಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ಮು೦ದುವರೆಯುವುದು.......ಬಾಗ ೨ ರಲ್ಲಿ ಇನ್ನಷ್ಟು ಜಾತಿಯ ಗಿಡ ಮತ್ತು ಹೂವುಗಳ ಪರಿಚಯವಿದೆ........