೨೧೧. ಲಲಿತಾ ಸಹಸ್ರನಾಮ ೧೦೦೦ನೇ ನಾಮದ ವಿವರಣೆ

ಲಲಿತಾಂಬಿಕೆಯ ಚಿತ್ರಕೃಪೆ: ಮ್ಯಾನ್‌ಬ್ಲಂಡರ್.ಕಾಮ್ 

                                                                      ಲಲಿತಾ ಸಹಸ್ರನಾಮ ೧೦೦೦

Lalitāmbikā ललिताम्बिका (1000)

೧೦೦೦. ಲಲಿತಾಂಬಿಕಾ

              ಶ್ರೀ ಮಾತಾ, ನಿನ್ನ ಹೆಸರೇ ಲಲಿತಾಂಬಿಕಾ. ದೇವಿಯ ಹೆಸರನ್ನು ವಾಕ್-ದೇವಿಗಳು ಸಹಸ್ರನಾಮದ ಕಡೆಯ ನಾಮದಲ್ಲಷ್ಟೇ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದುವರೆಗೆ ಆಕೆಯು ನಮಗೆಲ್ಲಾ ಶ್ರೀ ಮಾತೆಯಾಗಿ ಪರಿಚಿತಳಾಗಿದ್ದಳು ಮತ್ತು ಅವಳ ಸ್ಥೂಲ ಹಾಗೂ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಗುಣಗಳ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಲಲಿತಾ ಎಂದರೆ ಕ್ರೀಡಾ ಮನೋಭಾವದಿಂದ ಕೂಡಿದ, ಹುಡುಗಾಟದ, ಆಟವಾಡುವ, ಸ್ವಾರ್ಥರಹಿತ, ಕಪಟರಹಿತ, ಪ್ರೀತಿತುಂಬಿದ, ಮೃದುವಾದ, ಸೂಕ್ಷ್ಮಸ್ವಭಾವದ, ಎಲ್ಲರೂ ಬಯಸುವ, ಆಶಿಸುವ, ಪ್ರೀತಿ ಹುಟ್ಟಿಸುವ, ಚುರುಕಾದ, ಒಲುಮೆಯ, ಅಕ್ಕರೆಯ ಹೀಗೆ ಮೊದಲಾದ ಅರ್ಥಗಳಿವೆ. ಇಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅರ್ಥವೂ ಲಲಿತಾಂಬಿಕೆಯ ಸ್ವಭಾವ ಮತ್ತು ರೂಪಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿದೆ. ದೇವಿಯನ್ನು ಸಗುಣ ಬ್ರಹ್ಮವೆಂದು ಮತ್ತು ನಿರ್ಗುಣ ಬ್ರಹ್ಮವೆಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಬ್ರಹ್ಮವು ಒಂದೇ ಆದರೂ, ಅದನ್ನು ಎರಡಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಲಾಗಿದೆ; ಕೇವಲ ಅದನ್ನು ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂಬ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ. ಯಾರಾದರೂ ಬ್ರಹ್ಮದ ಕುರಿತು ತನಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತಿಳಿದಿದೆ ಎಂದರೆ ಅದನ್ನು ಕೂಡಲೇ ಅಲ್ಲಗಳೆಯಬಹುದು; ಏಕೆಂದರೆ ಬ್ರಹ್ಮವು ಸಾಮಾನ್ಯ ಮನುಜನ ಕಲ್ಪನೆಗೆ ನಿಲುಕಲಾರದ್ದು. ಬ್ರಹ್ಮಕ್ಕೆ ರೂಪವಿಲ್ಲವೆಂದು ಸುಲಭವಾಗಿ ಹೇಳಬಹುದು, ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳವುದು ಬಹಳ ಕಷ್ಟಕರವಾದುದು. ಬ್ರಹ್ಮವನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಸಲುವಾಗಿ ಅವನ ಅಚರ ಶಕ್ತಿಗಿಂತ ಅಧಿಕವಾಗಿ ಅವನ ಚರ ಶಕ್ತಿಯ ಕುರಿತಾಗಿಯೇ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಈ ಸಹಸ್ರನಾಮದಲ್ಲಿ ಸಾಕ್ಷೀಭೂತವಾಗಿರುವ ಅಚರ ಬ್ರಹ್ಮದ ಕುರಿತ ವಿಷಯಕ್ಕಿಂತ, ಬ್ರಹ್ಮದ ಚರ ಶಕ್ತಿಯ ಅಂಶದ ಕುರಿತಾದ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳು ಸಿಗುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಎರಡೂ ಸಂಗತಿಗಳು ಏಕಕಾಲಕ್ಕೆ ನಡೆಯುತ್ತವೆ.

             ಈ ಸಹಸ್ರನಾಮದ ಮೊದಲನೇ ನಾಮವು ಲಲಿತಾಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಶ್ರೀ ಮಾತಾ ಎಂದು ಸಂಭೋದಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಆರಂಭವಾಯಿತು, ಅದರ ಮುಂದಿನ ನಾಮವು ದೇವಿಯ ಪಾಲನಾಕಾರ್ಯದ ಕುರಿತು ಹೇಳಿದರೆ ಮೂರನೆಯ ನಾಮವು ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಆಕೆಯ ಲಯ ಕ್ರಿಯೆಯ ಕುರಿತಾಗಿ ಹೇಳಿತು. ವಾಕ್-ದೇವಿಗಳು ನಾಮ ೪ ಮತ್ತು ೫ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮದ ಉಳಿದೆರಡು ಕ್ರಿಯೆಗಳಾದ ಪ್ರಳಯ ಮತ್ತು ಮರುಸೃಷ್ಟಿಯ ಕುರಿತಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಈ ವಿಧವಾಗಿ ಮೊದಲನೇ ಐದು ನಾಮಗಳು ಪರಬ್ರಹ್ಮದ ಮೂಲಭೂತ ಗುಣಗಳನ್ನು ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತವೆ; ನೇರವಾಗಲ್ಲದಿದ್ದರೂ. ಈ ಮೂರು ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತೆ ನಾಮ ೨೬೪, ೨೬೬ ಮತ್ತು ೨೬೮ರಲ್ಲಿ ಪುನರುಚ್ಛರಿಸಲಾಗಿದೆ.

             ಈ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಸಕಲ ಶಕ್ತಿಗಳೂ ದೇವಿಯಿಂದ ಉಗಮವಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಈ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಸಕಲ ಕ್ರಿಯೆಗಳೆಲ್ಲವೂ ಕೇವಲ ಆಕೆಯಿಂದಾಗಿಯೇ ಜರುಗುತ್ತವೆ (ನಾಮ ೮೯೫). ಅತ್ಯಂತ ಪೂಜ್ಯ ಭಾವನೆಯಿಂದ ನಾವು ಗೌರವಿಸುವ ವೇದಗಳೂ ಸಹ ದೇವಿಯಿಂದಲೇ ಉಗಮವಾದವು (ನಾಮ ೩೩೮) ಮತ್ತು ವೇದಗಳೂ ಸಹ ಅವಳನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತವೆ (ನಾಮ ೯೨೯). ದೇವಿಯು ಕರುಣಾಮೂರ್ತಿಯಾಗಿದ್ದಾಳೆ (ನಾಮ ೧೯೭, ೩೨೬) ಹಾಗೆಂದು ಆಕೆಯನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸುವಂತಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಆಕೆಯು ಅನೇಕ ವೇಳೆ ಕಠಿಣಳಾಗಿರುತ್ತಾಳೆ ಮತ್ತು ತಪ್ಪಿತಸ್ಥರನ್ನು ಶಿಕ್ಷಿಸುತ್ತಾಳೆ ಕೂಡಾ (ನಾಮ ೨೮೮, ೬೦೮, ೭೫೫). ಎಲ್ಲಾ ಅಕ್ಷರಗಳು ಮತ್ತು ಶಬ್ದಗಳು (ನಾಮ ೬೪೦) ದೇವಿಯಿಂದಲೇ ಉಗಮವಾಗುತ್ತದೆ (ನಾಮ ೫೭೭). ಆದ್ದರಿಂದ ದೇವಿಯನ್ನು ಮಂತ್ರರೂಪಿಣೀ ಅಥವಾ ಮಂತ್ರಗಳ ಸ್ವರೂಪವೆಂದು ನಾಮ ೮೮, ೨೦೪, ೨೨೭, ೮೪೬ರಲ್ಲಿ ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಸಕಲ ದೇವಾನು-ದೇವತೆಗಳು ಆಕೆಯನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ (ನಾಮ ೮೩, ೬೨೯). ದೇವಿಯನ್ನು ಕೇವಲ ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ಮತ್ತು ನಿಷ್ಕಲ್ಮಶ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಮಾತ್ರವೇ ಹೊಂದಬಹುದು (ನಾಮ ೧೧೮, ೧೧೯ ಮತ್ತು ೧೨೦). ಯಾರಿಗೆ ಆಕೆಯಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿಯಿಲ್ಲವೋ ಅವರು ಆಕೆಯ ಸಮೀಪಕ್ಕೂ ಹೋಗಲಾರರು (ನಾಮ ೧೮೮ ಮತ್ತು ೧೮೯). ಕೇವಲ ಆಕೆಯ ಸ್ಮರಣೆ ಮಾತ್ರದಿಂದಲೇ ಮಂಗಳವಾಗುತ್ತದೆ (ನಾಮ ೬೮೨). ದೇವಿಯನ್ನು ಶುದ್ಧವಾದ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ನಿಷ್ಠೆಯಿಂದ ಪೂಜಿಸಿದಾಗ ಆಕೆಯು ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಕರುಣಿಸುತ್ತಾಳೆ (ನಾಮ ೮೩೮, ೮೩೯). 

            ದೇವಿಯನ್ನು ಏಕಾಂತವಾಗಿ ಪೂಜಿಸಬೇಕು, ಆಕೆಯ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವನ್ನು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಪಡೆಯಬೇಕೆಂದರೆ ಅದಕ್ಕಾಗಿ ವಿಧಿಸಲಾಗಿರುವ ಶಾಸ್ತ್ರಬದ್ಧ ಪೂಜೆಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳುವುದರ ಮೂಲಕ ಆರಂಭಿಸಬೇಕು. ಆಮೇಲೆ ದೇವಿಯ ಮಂತ್ರಗಳಾದ ಪಂಚದಶೀ ಮತ್ತು ಷೋಡಶೀ ಮಂತ್ರಗಳನ್ನು ಜಪಿಸಲು ಅನುವಾಗಬೇಕು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಒಬ್ಬನು ದೇವಿಯನ್ನು ಈ ಒಂದು ಸಹಸ್ರನಾಮಗಳ ಮೂಲಕ ಗ್ರಹಿಸಬೇಕು. ಒಂದು ವಿಧವಾದ ಪೂಜಾಕ್ರಮವನ್ನು ಪಾಲಿಸುವಾಗ ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ಅದು ನಮ್ಮನ್ನು ಮುಂದಿನದರೆಡೆಗೆ ತನ್ನಷ್ಟಕ್ಕೆ ತಾನೇ ಕರೆದೊಯ್ಯುತ್ತದೆ. ಬಾಹ್ಯವಾಗಿರುವ ಅಂಶಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸಾಧಕನ ಮನೋಭಾವವು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಮುಖವಾದದ್ದು. ದೇವಿಯು ಅತಿಸೂಕ್ಷ್ಮಳು (ನಾಮ ೩೨೨) ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮಳು ಅಥವಾ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾತಿಸೂಕ್ಷ್ಮಳು (ನಾಮ ೧೧೦). ಒಬ್ಬನ ಮನಸ್ಸಿನ ಮೇಲೆ, ದೇವಿಯ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ರೂಪಗಳು ಶ್ರಮದಾಯಕವಾದ ಬಾಹ್ಯಾಚರಣೆಗಳಿಗಿಂತ ಅಧಿಕವಾದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನುಂಟು ಮಾಡಬಲ್ಲವು. ದೇವಿಯು ಒಬ್ಬನು ಏನು ಮಾಡುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ನೋಡುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಆಕೆಯು ಒಬ್ಬನು ಏನು ಆಲೋಚಿಸುತ್ತಾನೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾಳೆ. ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು (ನಾಮ ೪೧೬) ಪಡೆಯುವುದೇ ದೇವಿಯನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಇರುವ ಏಕೈಕ ಮಾರ್ಗ. ಎಲ್ಲಾ ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳು, ಬ್ರಹ್ಮಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಲು ಅವಶ್ಯಕವಾಗಿ ಬೇಕಿರುವ ಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಒತ್ತು ಕೊಟ್ಟು ಪದೇ ಪದೇ ಹೇಳುತ್ತವೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಮಾತ್ರವೇ ಬ್ರಹ್ಮವನ್ನು ಅರಿಯಲು ಸಾಧ್ಯ. ಸೌಂದರ್ಯ ಲಹರಿಯಲ್ಲಿ (ಸ್ತೋತ್ರ ೯೦) ಶ್ರೀ ಶಂಕರರು ಹೀಗೆ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾರೆ, "ಓಹ್ಞ್, ಮಾತೆ! ಜ್ಞಾನಾರ್ಥಿಯಾಗಿರುವ ನಾನು ನಿನ್ನ ಪವಿತ್ರವಾದ ಪಾದೋದಕವನ್ನು ಎಂದಿಗೆ ಸೇವಿಸಿಯೇನು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ತಿಳಿಸು". ಜಗನ್ಮಾತೆಯ ಅದ್ವಿತೀಯ ಲಕ್ಷಣವೆಂದರೆ ಆಕೆಯ ಪವಿತ್ರವಾದ ಪಾದಗಳು. ದೇವಿಯು ತನ್ನ ಭಕ್ತರ ದುಃಖ ಮತ್ತು ಯಾತನೆಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಪಾದಗಳಿಂದ ನಾಶಗೊಳಿಸುತ್ತಾಳೆ. ದೇವಿಯನ್ನು ಮನಸ್ಸು ಹಾಗು ಹೃದಯದ ಮೂಲಕ ಭಜಿಸುವವನು ತನ್ನ ಅವಿದ್ಯಾಸಂಭಂದವನ್ನು ನಾಶಮಾಡಿಕೊಂಡು,  ಚಿರಂಜೀವಿಯಾಗಿ (ದೀರ್ಘಾಯುಷ್ಯವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ), ಪರಮಾನಂದದ ಮಧುರವಾದ ರುಚಿಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾನೆ (ಸೌಂದರ್ಯ ಲಹರೀ, ಸ್ತೋತ್ರ ೯೯).

            ದೇವಿಯನ್ನು ಅಂತರಂಗದ ಮೌನದಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತಿಸುವುದೊಂದೇ ಆಕೆಯಲ್ಲಿ ಶರಣಾಗತಿ ಹೊಂದಲು ಇರುವ ಏಕೈಕ ಮಾರ್ಗ. ಅತಿಯಾದ ಮಾತು, ಅತಿಯಾದ ಆಲೋಚನೆ ಮತ್ತು ಅತಿಯಾದ ಕೆಲಸಗಳಿಂದಾಗಿ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಶಾಂತಗೊಳಿಸಲಾಗದು. ಎಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಮನಸ್ಸು ಶಾಂತವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲವೋ ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಇಂದ್ರಿಯಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿಡಲಾಗದು. ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ಇಂದ್ರಿಯಗಳನ್ನು ನಮ್ಮ ಸಹಜ ಇರುವಿಕೆಗಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಬೇಕು, ಆದರೆ ಇಂದ್ರಿಯ ಸುಖಗಳಲ್ಲೇ ಮುಳುಗಿದ್ದರೆ ಒಬ್ಬನು ಅವಕ್ಕೆ ದಾಸನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಒಬ್ಬನು ಈ ವಿಶ್ವದ ದಟ್ಟಣೆಯಲ್ಲಿ ಇರಬೇಕು, ಆದರೂ ಸಹ ಅವನು ಮನಸ್ಸಿನ ಸಂಪೂರ್ಣ ಪ್ರಶಾಂತತೆಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ನಿಷ್ಕಾಮ ಕರ್ಮ ಅಂದರೆ ಯಾವುದೇ ಫಲಗಳನ್ನು ಆಶಿಸದೇ ಕೈಗೊಂಡ ಕರ್ಮವು ಮಾನೋವೇದನೆಯನ್ನು ಉಂಟು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಕಾಮಪೀಡಿತ ಆಲೋಚನೆಗಳು ಪ್ರಶಾಂತವಾದ ವಾತಾವರಣವನ್ನುಂಟು ಮಾಡಲು ಅಸಫಲವಾಗುವುದರಿಂದ, ದೇವಿಯನ್ನು ಅರಿಯಲು ಅತ್ಯಾವಶ್ಯವಾಗಿರುವ ಸಹಜವಾದ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ಪ್ರಜ್ಞೆಯಾಗಿ ಅವು ಮಾರ್ಪಡಿಸಲಾರವು. ಪರಿಪೂರ್ಣ ಚೈತನ್ಯವು ಸ್ವಯಂಪ್ರಜ್ಞೆಯಾಗಿದ್ದು ಅದು ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ನಾಶಗೊಳಿಸಿ ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಯಾವಾಗ ’ಅಹಂ’ ಸ್ಥಿತಿಯು ನಾಶವಾಗುತ್ತದೆಯೋ ಆಗ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತಳಾದ ಶ್ರೀ ಮಾತೆಯ ನೇರವಾದ ದರ್ಶನವಾಗುತ್ತದೆ, ಅದು ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಸಮಾಧಾನಗಳನ್ನುಂಟು ಮಾಡಿ ಒಬ್ಬನನ್ನು ಎಣೆಯಿಲ್ಲದೆ ಆನಂದದೆಡೆಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುತ್ತದೆ.

             ಇಲ್ಲಿಗೆ ದೇವಿಯ ಒಂದು ಸಹಸ್ರ ಪವಿತ್ರ ನಾಮಗಳ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಪೂರ್ತಿಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಅದನ್ನೀಗ ಆಕೆಯ ಪರಮಪಾವನವಾದ ಪಾದಪದ್ಮಗಳಲ್ಲಿರಿಸಿ ಸಕಲ ಸಂತೋಷ, ಸಂಪದ ಮತ್ತು ಶಾಂತಿಯುತವಾದ ಸಹಜೀವನಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

                                                                                     ******

ವಿ.ಸೂ.: ಈ ಲೇಖನವು ಶ್ರೀಯುತ ವಿ. ರವಿಯವರಿಂದ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟ LALITHA SAHASRANAMAM 1000 http://www.manblunder.com/2010/07/lalitha-sahasranamam-1000.html ಎನ್ನುವ ಆಂಗ್ಲ ಲೇಖನದ ಅನುವಾದದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಈ ಮಾಲಿಕೆಯನ್ನು ಅವರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯನ್ನು ಪಡೆದು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.