ಗಡಿನಾಡ ಹಕ್ಕಿ ಕೈಯಾರ ಕಿಞ್ಞಣ್ಣ ರೈ

ಕಾಸರಗೋಡು ಕನ್ನಡದ ಗಡಿನಾಡಿನ ಪ್ರಾಂತ್ಯ. ಕೇರಳ- ಕರ್ನಾಟಕಗಳ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ತನ್ನೊಳಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡ ಜಿಲ್ಲೆ. ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಾಡುಹಕ್ಕಿ ಹಿರಿಯ ಸಾಹಿತಿ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರ, ಸಮಾಜ ಸೇವಕ, ಉತ್ತಮ ಶಿಕ್ಷಕ, ರೈತ, ಪತ್ರಕರ್ತ – ಹೀಗೆ ಹಲವು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ನಾಡೋಜ ಡಾ.ಕಯ್ಯಾರ ಕಿಞ್ಞಣ್ಣರೈಗಳಿಗೆ 99ರ ಹುಟ್ಟುಹಬ್ಬದ ಸಂಭ್ರಮ. ನಾಡಿನ ಈ ಹಿರಿಯರಿಗೆ ಇಲ್ಲಿದೆ ಸಂಪದದ ನಮನ.

ಕಯ್ಯಾರ ಕಿಞ್ಞಣ್ಣ ರೈರವರು ಕಾಸರಗೋಡು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪೆರಡಾಲ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ 1915 ಜೂನ್‍ 8ರಂದು ಜನಿಸಿದರು. ಇವರ ತಂದೆ ದುಗ್ಗಪ್ಪ ರೈ ಮತ್ತು ತಾಯಿ ದೈಯ್ಯಕ್ಕೆ. ಬದಿಯಡ್ಕೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಶಾಲಾ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಮುಗಿಸಿದರು. ನಂತರ ನೀರ್ಬೌಲದಲ್ಲಿನ ಮಹಾಜನ ಸಂಸ್ಕೃತ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಅಭ್ಯಸಿಸಿ ವಿದ್ವಾನ್‍ ಪದವಿ ಗಳಿಸಿದರು. ಮುಂದೆ ಅಧ್ಯಾಪಕ ತರಬೇತಿ ಮತ್ತು ಎಂ.ಎ ಪದವಿಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಂಡರು.

ಮಾಧ್ಯಮಿಕ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಓದುತ್ತಿದ್ದಾಗಲೇ ಇವರು ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದರು. ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಉಪ್ಪಿನ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಇವರ ಮೇಲೆ ತೀವ್ರ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿತು. ಗಾಂಧೀಜಿಯವರನ್ನು ನೋಡಬೇಕೆಂದು ಕಾಲ್ನಡಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಪೆರಡಾಲದಿಂದ ಮಂಗಳೂರಿನ ಕೊಡಿಯಾಲ ಬೈಲಿಗೆ ಹೋದರು. ಅಲ್ಲಿ ಗಾಂಧೀಜಿಯನ್ನು ಕಂಡ ನಂತರ ಆ ಅನುಭವವನ್ನು  ಕುರಿತು ‘ಗಾಂಧೀ ದರ್ಶನ’ ಎನ್ನುವ ಪದ್ಯ ರಚಿಸಿದರು. ಉಪ್ಪಿನ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಮತ್ತು ಗಾಂಧೀಜಿ ಅವರ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾದವು. ಅದು ಅವರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ರೂಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಸಹ ಮುಖ್ಯ ಅಂಶಗಳಾಯಿತು.

ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯರಾಗಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ಕಯ್ಯಾರರು 1940-41ರ ವೈಯುಕ್ತಿಕ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಸಮರದಲ್ಲಿ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹಿಯಾಗಿದ್ದರು. 1942ರ ‘ಮಾಡು ಇಲ್ಲವೇ ಮಡಿ’ ಚಳುವಳಿಯ ಭೂಗತ ಚಟುವಟಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾದರು. ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ನೆರೆ ಪರಿಹಾರ ಕಾರ್ಯ, ಮಂಗಳೂರಿನ ಬೊಕ್ಕಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ವಾಂತಿಭೇದಿ ಪರಿಹಾರ ಕಾರ್ಯ, 1941ರಲ್ಲಿ ಮಂಗಳೂರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಜಾತೀಯ ಘರ್ಷಣೆಯ ನಿವಾರಣಾಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. 1935 ರಿಂದ 1944ರವರೆಗೆ ಪ್ರಭಾತ, ಸ್ವದೇಶಾಭಿಮಾನಿ, ರಾಷ್ಟ್ರಬಂಧು ಪತ್ರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಪತ್ರಕರ್ತರಾಗಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ಲೇಖನ, ಕವನಗಳನ್ನು ಬರೆದು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. 1939 ಮತ್ತು 1941ರಲ್ಲಿ ಬದಿಯಡ್ಕ ಮತ್ತು ಮಂಗಳೂರುಗಳಲ್ಲಿ ವಯಸ್ಕರಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ ತರಗತಿಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಮೂಲಭೂತ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಆದ್ಯತೆ ತತ್ವದಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆಯಿರಿಸಿದ್ದರು. ಬದಿಯಡ್ಕ ಗ್ರಾಮಪಂಚಾಯತಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ 15 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಅವರು ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆ ಅನನ್ಯ ಮತ್ತು ಅನುಕರಣೀಯ. ಹಿಂದುಳಿದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಲೆ, ಆಸ್ಪತ್ರೆಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ, ರಸ್ತೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಬದಿಯಡ್ಕ ಪಂಚಾಯತಿಗೆ ನೀರಿನ ಹಾಗೂ ವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆ ಜಾರಿ, ಗ್ರಾಮೋದ್ಧಾರ ಕಾರ್ಯ ನಿಮಿತ್ತ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬಡಜನರಿಗೆ ಸರಕಾರದಿಂದ ಮಾಸಾಶನ ಕೊಡಿಸಿದ್ದು, ಕೃಷಿ ಜಾಗೃತಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಇವು ಅವರ ಅಧಿಕಾರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯಗಳು. ಅಧ್ಯಾಪಕ ಸಂಘದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಅಧ್ಯಾಪಕರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಪರಿಹಾರಕ್ಕೆ ಶ್ರಮಿಸಿದರು.

ಭಾಷಾವಾರು ಪ್ರಾಂತ್ಯ ರಚನೆಯ ಚಳುವಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ಕಾಸರಗೋಡು ಕೇರಳಕ್ಕೆ ಸೇರಿದಾಗ ಅದನ್ನು ಪ್ರತಿಭಟಿಸಿ ಹೋರಾಟ ನಡೆಸಿದರು. ಕಾಸರಗೋಡಿನಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ 1947 ರಿಂದ 1988ರವರೆಗೆ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನಗಳನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಿದರು. ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಗಡಿ ಉಪದೇಶಕ ಸಮಿತಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ, ಕೇರಳ ಸರಕಾರದ ಅಲ್ಪ ಸಂಖ್ಯಾತ ಸಮುದಾಯದ ಸಮಿತಿ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು.

1945ರಲ್ಲಿ ನವೋದಯ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಿ ವೃತ್ತಿಜೀವನ ಆರಂಭಿಸಿದ ಕಯ್ಯಾರರು ಆದರ್ಶ ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಿದ್ದರು. ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ತತ್ವ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಲ್ಲಿ ಬಿತ್ತಿದರು. ಅವರ ಸೇವೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ 1969ರಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಆದರ್ಶ ಶಿಕ್ಷಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಶಾಲಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗಾಗಿ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕ ಹಾಗೂ ವ್ಯಾಕರಣ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ‘ನವೋದಯ ಕನ್ನಡ ವಾಚನಮಾಲೆ’ ಅವರ ಜನಪ್ರಿಯ ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕ ರಚನೆಗೆ ಅನುಕರಣೀಯ ಮಾದರಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಇವರ ವ್ಯಾಕರಣ ಪುಸ್ತಕಗಳು ಸರಳವಾಗಿದ್ದು ಸುಲಭವಾಗಿ ಅರ್ಥವಾಗುವಂತಿದೆ. ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಭಾಷಾಶುದ್ಧಿ ಬೆಳೆಸಬೇಕೆಂಬ ಅವರ ಕಾಳಜಿ ಈ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿದೆ.

ಮಾತೃಭಾಷೆ ತುಳುವಾಗಿದ್ದರೂ ಕನ್ನಡದ ಬಗ್ಗೆ ಅಪರಿಮಿತ ಪ್ರೇಮ. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಗಾನ, ತಾಳಮದ್ದಲೆಗಳ ಒಡನಾಟದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದು ಬಂದ ಕಯ್ಯಾರರಿಗೆ ಚಿಕ್ಕಂದಿನಿಂದಲೇ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಕಡೆ ಒಲವು ಬೆಳೆದಿತ್ತು. ‘ಬೆಳೆಯುವ ಪೈರು ಮೊಳಕೆಯಲ್ಲಿಯೇ’ ಎಂಬಂತೆ ಒಂಭತ್ತನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ಅವರು ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಪದ್ಯವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದರು. ‘ಶ್ರೀಮುಖ’, ‘ಐಕ್ಯಗಾನ’, ‘ಪುನರ್ನವ’, ಚೇತನ, ಕೊರಗ ಮತ್ತು ಇತರ ಕವನಗಳು, ಗಂಧವತೀ, ಶತಮಾನದ ಗಾನ, ಇತ್ಯಾದಿ ಇವರ ಕವನ ಸಂಕಲನಗಳು.1992ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ‘ಪ್ರತಿಭಾ ಪಯಸ್ವಿನೀ’ ಬೃಹತ್ ಕಾವ್ಯ ಸಂಪುಟದಲ್ಲಿ ಅವರ ಸಮಗ್ರ ಕವನಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ‘ಅನ್ನದೇವರು ಮತ್ತು ಇತರ ಕಥೆಗಳು’, ‘ಲಕ್ಷ್ಮೀಶನ ಕತೆಗಳು’, ‘ಕೈಯಾರರ ಕಥೆಗಳು’ ಇವರ ಕಥಾಸಂಕಲನಗಳು. ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಇವರು ಸಿದ್ಧಹಸ್ತರು. ಕಾರ್ನಾಡ ಸದಾಶಿವರಾಯರು, ಗೋವಿಂದ ಪೈ, ಹಲವು ರಾಷ್ಟ್ರನಾಯಕರನ್ನು ಕುರಿತಾದ ‘ರತ್ನರಾಶಿ’ ಹೊತ್ತಿಗೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. ‘ವಿರಾಗಿಣಿ’ ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಹಲವು ಭಾಷಣಗಳು ಲೇಖನಗಳ ಕೃತಿಗಳು ಪ್ರಕಟಗೊಂಡಿವೆ. ಇವರ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ನಾಡು-ನುಡಿ ಪ್ರೇಮ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಚಿಂತನೆಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.

ಕಯ್ಯಾರರು ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳ ಹಲವು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಸ್ವಾತಂತ್ರಯೋಧ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಉತ್ತಮ ಕನ್ನಡಚಳುವಳಿಗಾರ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಜನಪರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆ, ಕನ್ನಡ ಕುಲಭೂಷಣ ಬಿರುದು, 66ನೆಯ ಅಖಿಲಭಾರತ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆ, ಹಂಪಿ ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ನಾಡೋಜ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಮಂಗಳೂರು ವಿವಿಯ ಗೌರವ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್‍ ಹೀಗೆ ಹತ್ತು ಹಲವು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಇವರನ್ನು ಅರಸಿ ಬಂದಿವೆ.

ಅಧ್ಯಾಪಕ, ಹೋರಾಟಗಾರ, ಸಮಾಜಸೇವಕ,ಸಾಹಿತಿ ಹೀಗೆ ಬಹುಮುಖಪ್ರತಿಭೆಯ ಕಯ್ಯಾರ ಕಿಞ್ಞಣ್ಣರೈರವರು ನಮ್ಮ ನಡುವಿರುವ ಅನುಕರಣೀಯ ಆದರ್ಶ ವ್ಯಕ್ತಿ. ತಮ್ಮ ಸುತ್ತಲಿನವರ ಬದುಕನ್ನು ಹಸನುಗೊಳಿಸುವದರಲ್ಲಿ ಬದುಕಿನ ಸಾರ್ಥಕ್ಯವಿದೆ ಎಂಬ ತತ್ವವನ್ನು ನಂಬಿ ಅದರಂತೆ ನಡೆದವರು. ಇವರಿಗೆ ಸಂಪದ ಹುಟ್ಟುಹಬ್ಬದ ಶುಭಾಷಯಗಳನ್ನು ಕೋರುತ್ತದೆ.   

ಈ ಹಿಂದೆ ಸಂಪದ ಕಯ್ಯಾರ ಕಿಞ್ಞಣ್ಣ ರೈರೊಂದಿಗ ನಡೆಸಿದ ಸಂದರ್ಶನದ ಕೊಂಡಿ ಇಲ್ಲಿದೆ:

http://sampada.net/files/files/Sampada-Podcast-with-Kayyara-Kinniyanna-Rai-12_1.mp3